«Τι έκανες»; «Τίποτα!»
Πολύ συχνά συζητώ με ασθενείς, οι οποίοι, ενώ την προηγούμενη μέρα ήταν καλύτερα, υποτροπιάζουν ξαφνικά. Όταν τους ρωτάω «τι έκανες εχθές και σήμερα είσαι χειρότερα;» η απάντησή τους είναι «τίποτα». Και φυσικά, την ερώτηση δεν την κάνω με σκοπό να τους μαλώσω ή με ύφος σαν να τους λέω «Σε τσάκωσα πουλάκι μου»!
Αντίθετα, ο στόχος είναι να τους βοηθήσω να καταλάβουν πώς αυτό το «τίποτα» μπορεί στην πραγματικότητα να είναι τα ΠΑΝΤΑ. Και αυτό το ανακαλύπτουμε όταν τους ζητάω να μου αναλύσουν αυτό το «τίποτα»! Η νοικοκυρά λοιπόν ξεκινάει λέγοντας όλη την καθημερινή της ρουτίνα (σκούπισμα, σφουγγάρισμα, μαγείρεμα κτλ.). Ο έφηβος αναφέρει τη συνήθειά του να αράζει στον καναπέ αγκαλιά με το κινητό. Ο εργαζόμενος αραδιάζει τα βάρη και τις υποχρεώσεις της δουλειάς του. Ο αθλητής περιγράφει αυτό το τσιμπηματάκι που ένιωσε στην προπόνηση και το οποίο δεν θεώρησε σοβαρό ώστε να σταματήσει.
Τίποτα είναι όλα αυτά;
Πότε επιτέλους θα καταλάβουμε ότι η καθημερινότητά μας είναι αυτή που εξουσιάζει και τους πόνους μας; Και όσο κι αν πιστεύουμε ότι δεν προλαβαίνουμε ή ότι δεν αλλάζουν τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε μέσα στην ημέρα, στην πραγματικότητα ΑΛΛΑΖΟΥΝ. Και δεν μιλάμε για τεράστιες ή πολυέξοδες αλλαγές που δεν είναι εφικτές. Καμιά φορά αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να ζητάει ένας θεραπευτής από τον ασθενή να αλλάξει δουλειά, λες και είναι πουκάμισο που έχει λεκέ και θα βάλει άλλο!
Δεν σου ζητάω…
… να μην ασχοληθείς με την καθημερινή σου ρουτίνα λοιπόν ως νοικοκυρά. Απλά, να οργανώσεις τον χρόνο και τις δουλειές σου, έτσι ώστε να κάνεις όλα όσα θέλεις στο σπίτι σου -όσα πραγματικά χρειάζεται τη δεδομένη στιγμή- και ταυτόχρονα να προστατεύεις το σώμα σου!
… να να σταματήσεις να παίζεις με το κινητό σου. Απλά να κάνεις ένα διάλειμμα στο 20λεπτο για να αλλάξεις θέση, να ξεπιαστείς, να κυκλοφορήσει το αίμα και να… ξελαμπικάρεις.
… να αλλάξεις δουλειά -ακόμη και αν στο ζητούσα το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα το έκανες… και πολύ καλά θα έκανες! Σου ζητάω απλά να ενημερωθείς σχετικά με το πώς να σηκώνεις ή να μεταφέρεις βάρη. Να κάνεις ενεργητικά διαλείμματα για να ξεκουράζεις τη μέση, τον αυχένα και τα χέρια σου ή να φροντίσεις για την εργονομία του χώρου που σε περιβάλλει!
… να διακόψεις τις προπονήσεις σου. Σου ζητάω να διαφοροποιήσεις το πρόγραμμά σου ακούγοντας το σώμα σου και τις ανάγκες του, μειώνοντας την ένταση ή τη διάρκεια της άσκησης κτλ.
Οι μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας είναι αυτές που φέρνουν τις μεγάλες αλλαγές στην υγεία μας!
Και μη μου πεις «δεν έχω πρόβλημα υγείας εγώ οπότε δεν με αφορά»!
Άκου αυτό:
Κάθε μικροπονάκι που νιώθεις, κάθε μικροτσιμπηματάκι που αισθάνεσαι είναι κι ένα προειδοποιητικό μήνυμα που λαμβάνεις από το σώμα σου και το οποίο νομίζεις ότι λύνεις απλά με την ξεκούραση. Μόνο που στην πραγματικότητα δεν το λύνεις… απλά το κουκουλώνεις! Μέχρι την επόμενη φορά που θα το επαναλάβεις και θα είναι λίίίγο πιο έντονο. Μέχρι που θα εγκατασταθεί κι εσύ θα αναρωτιέσαι γιατί, αφού δεν έκανες ΤΙΠΟΤΑ!
Μάθε να προλαμβάνεις, μάθε να ακούς το σώμα σου και να κάνεις δράση! Ανάλυσε αυτό το «τίποτα» και βρες τι είναι αυτό που πραγματικά σου δημιουργεί τα προβλήματα. Και σε εκληπαρώ να μην πεις ότι ξέρεις τι είναι αυτό που σου δημιουργεί τα όποια συμπτώματα βιώνεις στην καθημερινότητά σου, είτε είναι μικρά είτε μεγάλα. Πίστεψέ με δεν ξέρεις… και δεν το λέω εγώ… το λέει ο καθένας από εσάς -τους θεραπευόμενους. Όταν αναλύουμε αυτό το «τίποτα» και εξηγούμε τον τρόπο με τον οποίο η εκάστοτε καθημερινότητα δημιουργεί τα εκάστοτε συμπτώματα. Η απάντηση συνήθως είναι: «Δεν το είχα φανταστεί ότι κάτι τόσο απλό θα μπορούσε να προκαλέσει τον πόνο μου»! Ρώτα, μάθε, συμβουλέψου και το κυριότερο κάνε δράση το πώς μπορείς να προστατεύεις τη μυοσκελετική σου υγεία χωρίς να περιορίζεις τις καθημερινές σου απολαύσεις!
Κάνε την σωστή επιλογή, μην μένεις στο «τίποτα»!
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε (με μικρές αλλαγές) στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design στις 26/07/2022. Δείτε τον σχετικό σύνδεσμο: https://designmagazine.gr/myoskeletikoi-ponoi-analyontas-to-tipota/
Διαβάστε κι άλλα σχετικά άρθρα μας εδώ: https://physiotrikala.gr/arthra/
“Το ποδήλατο είναι η ευγενέστερη ανακάλυψη του ανθρωπίνου είδους.”
William Saroyan, Αμερικανός Θεατρικός Συγγραφέας
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποδηλάτου (3 Ιουνίου), ίσως είναι η πιο κατάλληλη στιγμή να μιλήσουμε για την εργονομία και τη σωστή χρήση του ποδηλάτου! Το ποδήλατο αποτελεί τον πιο συχνό τρόπο μετακίνησης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην πόλη μας. Παράλληλα αποτελεί ένα υγιεινό μέσο μεταφοράς τόσο για τον πλανήτη μας, όσο και για εμάς τους ίδιους. Πράγματι, εκτός από το ότι μας μεταφέρει όπου θέλουμε ανέξοδα, ταυτόχρονα μας γυμνάζει αερόβια, προσθέτοντας χρόνια υγείας στην πλάτη μας!
Συχνά λάθη
Τα πιο συχνά λάθη που συναντώ όταν κινούμαι στην πόλη μου, έχουν να κάνουν με το ύψος και το μέγεθος της σέλας και το μέγεθος του σκελετού του ποδηλάτου. Παρατηρώ κάποιους μεγαλόσωμους άνδρες να χρησιμοποιούν το ποδήλατο της συζύγου ή του παιδιού τους! Η εικόνα αυτή, εκτός από το ότι είναι αστεία, πραγματικά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο σώμα τους. Το ίδιο συμβαίνει και αν κάποιος μικρόσωμος χρησιμοποιήσει ένα ποδήλατο με μεγαλύτερο σκελετό. Αυτό παρατηρείται συχνά στους γονείς, οι οποίοι αγοράζουν τεράστια ποδήλατα στα παιδιά τους για λόγους οικονομίας χρόνου και χρημάτων. Ένα ποδήλατο και καλό από το δημοτικό μέχρι τον Λύκειο!
Ένας μεγαλύτερος σκελετός μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στη σπονδυλική στήλη. Αυτό συμβαίνει γιατί χάνει τα φυσιολογικά κυρτώματα που έχει σε όλο της το μήκος, όπως για παράδειγμα τη λόρδωση στη μέση. Πιο συγκεκριμένα, όλος ο κορμός βρίσκεται σε θέση διάτασης. Συνήθως σκύβετε για να φτάνετε το τιμόνι και γέρνετε αρκετά στο πλάι για να φτάνετε τα πετάλια, ενώ ο αυχένας σας έχει τη χειρότερη θέση που θα μπορούσε. Προβλήματα μπορεί να δημιουργηθούν επίσης και από έναν μικρότερο σκελετό, αφού η σπονδυλική στήλη βρίσκεται σε συμπίεση. Αυτές οι δύο καταστάσεις οδηγούν σε τραυματισμούς, από τις δονήσεις και τους κραδασμούς που υφίσταται το σώμα κατά τη διάρκεια της ποδηλάτησης. Ένα παράδειγμα μικροτραυματισμού θα μπορούσε να είναι η πτώση σε κάποια λακκούβα στον δρόμο και από τέτοιες έχουμε άφθονες!
Συμβουλές
Ας δούμε τα πιο συχνά λάθη που συμβαίνουν όταν χρησιμοποιείτε ένα κλασσικό ποδήλατο πόλης αναλυτικά και ας τα διορθώσουμε:
Μη χρησιμοποιείτε το ποδήλατο κάποιου άλλου ατόμου, εκτός και αν έχει παρόμοιο σωματότυπο με εσάς.
Σέλα
Επιλέξτε τη σωστή θέση στη σέλα. Ένα απλό τεστ, όχι απόλυτα ακριβές, μα κατάλληλο για τη χρήση για την οποία προορίζεται μέσα στην πόλη, είναι το εξής. Κατεβείτε και σταθείτε στο πλάι από το ποδήλατό σας. Η σέλα σας θα πρέπει να βρίσκεται περίπου στο ύψος της λεκάνης σας. Στη συνέχεια, ανεβείτε πάνω στο ποδήλατο και κατεβάστε το πετάλι τέρμα κάτω, πατώντας το με την πτέρνα σας και ευθυγραμμίζοντας τον άξονά του με τον άξονα του σκελετού. Αν το πόδι σας είναι τεντωμένο σε αυτήν τη θέση χωρίς όμως να σας δυσκολεύει, τότε η σέλα σας έχει την κατάλληλη θέση. Με αυτόν τον τρόπο, τα γόνατα κατά την ποδηλάτηση σχηματίζουν μέγιστη γωνία τις 90ο, διαφορετικά καταπονούνται οι αρθρώσεις.
(Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα σχετικά με τους διάφορους τρόπους ελέγχου της σέλας εδώ).
Έχετε υπόψη σας ότι η γυναικεία λεκάνη διαφέρει ως προς την ανδρική, τόσο σε μέγεθος όσο και σε φάρδος, γεγονός που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την επιλογή σέλας. Οι γυναίκες χρειάζονται πιο φαρδιά σέλα, ώστε να ξεκουράζεται πιο σωστά επάνω της η λεκάνη τους.
Τιμόνι
Το ύψος από το τιμόνι θα πρέπει να είναι περίπου στο ίδιο ύψος με τη σέλα ή και ψηλότερο (max 10 εκ), ώστε κατά την ποδηλάτηση ο κορμός να είναι σχετικά όρθιος ή/και η μέση να διατηρείται σε ουδέτερη θέση. (Υπενθύμιση: μιλάμε για καθημερινούς ποδηλάτες που χρησιμοποιούν το ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης, όχι για αθλητές).
Οι αγκώνες σας θα πρέπει να είναι τεντωμένοι και οι ώμοι σας να σχηματίζουν ορθή γωνία με τον κορμό σας. Με αυτόν τον τρόπο, το φορτίο διανέμεται σωστά στον κορμό, ενώ παράλληλα δεν καταπονούνται οι καρποί σας και η ποδηλάτηση γίνεται πιο ξεκούραστη.
Ένα ακόμη τεστ που μπορείτε να κάνετε είναι να ανεβείτε στο ποδήλατο, να πάρετε τη θέση ποδηλάτησης που παίρνετε συνήθως και να αφήσετε τα χέρια σας (να βάλετε δηλ. όλο σας το βάρος στον κορμό). Αν μπορείτε να μείνετε για λίγο σε αυτήν τη θέση χωρίς κόπο, τότε αυτή είναι η σωστή. Αν όχι, τότε θα πρέπει να προβείτε σε ρυθμίσεις στη θέση της σέλας και του τιμονιού.
Γενικά tips
Προτιμήστε το «γυναικείο» ποδήλατο, δηλαδή χωρίς τον οριζόντιο άξονα, ώστε να μπορείτε να το χειριστείτε καλύτερα και να μπορείτε να κατέβετε εύκολα σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά.
Τοποθετήστε καλαθάκι ή σχάρα ώστε να μεταφέρετε τα ψώνια σας εκεί. Αυτό σας βοηθά να μετακινήστε έχοντας καλύτερη ισορροπία και μειώνει τον κίνδυνο της πτώσης από την τοποθέτηση της σακούλας μονόπλευρα στο τιμόνι. Αν δεν υπάρχει η παραπάνω δυνατότητα, μοιράστε τις σακούλες εξίσου και στα δυο χερούλια.
Και θυμηθείτε:
Παραμένουμε συγκεντρωμένοι στη διαδρομή μας και προτιμάμε τη χρήση του ποδηλατοδρόμου (όπου υπάρχει)!
Διαθέτουμε όλα τα απαραίτητα αξεσουάρ (κράνος, φώτα, κουδουνάκι) για την ασφάλειά μας.
Οδηγούμε προσέχοντας τους οδηγούς και τους πεζούς για την αποφυγή ατυχημάτων.
Απολαύστε τη μετακίνησή σας με το ποδήλατο προστατεύοντας το σώμα σας από τραυματισμούς και ταυτόχρονα γυμνάζοντάς το.
Ευτυχισμένη Παγκόσμια Ημέρα Ποδηλάτου!
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design στις 03/06/2020.
Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία τα λεμφαγγεία είτε είναι πολύ λίγα είτε δε λειτουργούν σωστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεταφέρουν επαρκώς τη λέμφο στην αιματική κυκλοφορία. Υπάρχουν δύο είδη λεμφοιδήματος:
α. το πρωτογενές, το οποίο έχει άγνωστη αιτιολογία και μπορεί να ενεργοποιηθεί από ασήμαντη αφορμή (πχ. γρατζουνιά από λουλούδι), και
β. το δευτερογενές, το οποίο σχετίζεται με τραυματισμούς ή χειρουργεία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε επέμβαση αφαίρεσης λεμφαδένων λόγω κακοήθειας του μαστού. Το λεμφοίδημα αποτελεί μια χρόνια μη αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία, δυστυχώς, δε θεραπεύεται. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί και να διατηρηθεί σε μια σταθερή κατάσταση με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή αλλά και μέσω της καθημερινής αυτοθεραπείας του ασθενή.
Η διαχείριση του λεμφοιδήματος
Η θεραπεία περιλαμβάνει δύο φάσεις: α. τη φάση αποσυμφόρησης και β. τη φάση συντήρησης. Κατά την πρώτη φάση, ο ασθενής υπόκειται σε λεμφική παροχέτευση δια των χειρών (μέθοδος Vodder). Επιπλέον, εφαρμόζεται λεμφική συμπιεστική περίδεση με πολλαπλά στρώματα υλικών. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση για περίπου 8-12 συνεδρίες. Αυτό γίνεται με σκοπό την αποσυμφόρηση του οιδήματος σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό. Κατά τη δεύτερη φάση, ο ασθενής εφαρμόζει καθημερινά την αυτοθεραπεία του και επισκέπτεται συχνά τον φυσικοθεραπευτή του για επανέλεγχο, προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την κατάσταση του οιδήματος. Η συχνότητα του επανελέγχου καθορίζεται από τον ειδικό.
Η αυτοθεραπεία σχετίζεται με δραστηριότητες, στις οποίες έχει εκπαιδευτεί να εκτελεί ο ασθενής σε καθημερινή βάση από το φυσικοθεραπευτή του, ώστε να διατηρεί το μέλος του στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, μειώνοντας, έτσι, τόσο το κόστος της θεραπείας του, όσο και τις συνεχείς υποτροπές στην κατάσταση του οιδήματος.
Αυτοθεραπεία
Συγκεκριμένα, η αυτοθεραπεία περιλαμβάνει:
Α. χρήση ελαστικής κάλτσας/ κολάν
Είναι θεμιτό να φοριέται η ειδική ελαστική κάλτσα/κολάν ή το μανίκι/γάντι σε καθημερινή βάση από το πρωί μέχρι το βράδυ πριν τον ύπνο. Δεν πρέπει να αφαιρείται καθόλου μέσα στην ημέρα, μέχρι ο φυσικοθεραπευτής να δώσει οδηγίες σχετικά με το χρόνο και τη διάρκεια αφαίρεσής του.
Β. Καθημερινή άσκηση
Η άσκηση σε καθημερινή βάση και μάλιστα αρκετές φορές μέσα στην ημέρα είναι άκρως απαραίτητη για την καλή λειτουργία του υπό βλάβη μέλους. Η έλλειψη κίνησης διευκολύνει τη στάση της λέμφου και την αλλαγή της σύστασης του οιδήματος. Η αερόβια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, ελλειπτικό) και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης με μικρό βάρος ή με το βάρος του σώματος, διάρκειας συνολικά 1 ώρας είναι ίσως ο καλύτερος συνδυασμός για την αποτελεσματική λειτουργία του μέλους.
Γ. Μάλαξη
Ο ασθενής έχει εκπαιδευτεί σε μια ρουτίνα παροχέτευσης, την οποία οφείλει να εκτελεί καθημερινά (κινήσεις ώμων, πιέσεις λεμφαδένων, μετακινήσεις λέμφου προς τους υγιείς λεμφαδένες, τεχνικές κοιλιάς). Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να διατηρεί το οίδημα σταθερό σε σύσταση και ποσότητα αλλά και για να ελέγχει καθημερινά η κατάστασή του.
Δ. Σωστή θέση του μέλους
Κατά την ανάπαυση, το χέρι/πόδι πρέπει να τοποθετείται σε σωστή θέση, δηλ. να ακουμπά ολόκληρο στο τραπέζι ή στο κρεβάτι ή στο μπράτσο ενός καναπέ ή πάνω σε μαξιλάρια (να μην κρέμεται). Καλό είναι, συχνά, να γίνονται κινήσεις στα δάκτυλα και τον καρπό ή τον αστράγαλο, αντίστοιχα, για την ενεργοποίηση της μυϊκής αντλίας και άρα την παροχέτευση της λέμφου.
Γενικές οδηγίες προστασίας για το λεμφοίδημα
Ο ασθενής καλό είναι να θυμάται πως το μέλος που έχει το λεμφοίδημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Έτσι, θα πρέπει:
Να φορά γάντια και μακριά μανίκια στις δουλειές του κήπου. Προσοχή σε γρατζουνιές και φυτά που προκαλούν αλλεργίες.
Να χρησιμοποιεί ειδικά «σπρέι» για τα κουνούπια και να αποφεύγει τσιμπήματα από έντομα.
Να φορά πάντα μακριά μανίκια και αντιηλιακό και να αποφύγει την έκθεση του μέλους στον ήλιο.
Να φροντίζει καθημερινά την υγιεινή του μέλους, να πλένει και να σκουπίζει καλά το μέλος, ειδικά ανάμεσα στα δάκτυλα, τον αγκώνα/ γόνατο και τη μασχάλη και να εφαρμόζει ενυδατική κρέμα.
Να φορά φαρδιά ρούχα και εσώρουχα για να διευκολύνει τη ροή της λέμφου.
Να αποφεύγει τις ενέσεις και τη μέτρηση της πίεσης στο πάσχον χέρι.
Να αποφεύγει κοσμήματα στο πάσχων χέρι.
Να μη μεταφέρει βαριά αντικείμενα με το πάσχων χέρι (1-2 κιλά βάρους).
Να μην εκτελεί μονότονες κινήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα (πχ. κέντημα). Επιτρέπονται μόνο με μεγάλα διαλείμματα στο ενδιάμεσο.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τις υπηρεσίες μας.
Είναι γεγονός ότι βιώνουμε πρωτόγνωρες συνθήκες τον τελευταίο καιρό, λόγω της καραντίνας, σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Ο εγκλεισμός τον οποίο υφιστάμεθα, για λόγους ασφαλείας, έχει δημιουργήσει και πρόκειται ακόμη να δημιουργήσει διάφορα θέματα στον τομέα της μυοσκελετικής υγείας. Σκεφτείτε ότι μπήκαμε απότομα από μια ενεργή ζωή, σε μια κατάσταση απραξίας, τουλάχιστον οι περισσότεροι. Από εκεί που περπατούσαμε για να πάμε στη δουλειά μας ή χρησιμοποιούσαμε το ποδήλατο, τώρα μένουμε κλεισμένοι στο σπίτι. Από εκεί που τρεις την ώρα ήμασταν έξω για ψώνια, σούπερ μάρκετ και καφέ, τώρα καθόμαστε στον καναπέ χαζεύοντας στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο. Από εκεί, λοιπόν, που τρέχαμε όλη μέρα να τα προλάβουμε όλα, πέσαμε ξαφνικά σε μια «χειμερία νάρκη». Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι, μάλλον εκείνες περισσότερο, που βρίσκουν ευκαιρία αυτόν τον καιρό, να σηκώσουν όλο το σπίτι και να καθαρίσουν ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει, στην προσπάθειά τους να παραμένουν ενεργοί-ές.
Και στις δυο περιπτώσεις, όπως και σε όποια ενδιαμεση κατάσταση βρίσκετε τον εαυτό σας, η καταπόνηση που δέχεται το σώμα σας είναι αρκετά μεγάλη. Και κάποιοι θα σκεφτείτε πολύ σωστά: «μα κάθομαι όλη μέρα, τι καταπόνηση μπορεί να έχω»; Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω με όσο πιο απλά λόγια γίνεται πώς λειτουργούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι στο σώμα μας:
Πώς λειτουργούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι μας; 
Στη σπονδυλική μας στήλη υπάρχουν 31-32 σπόνδυλοι. Ανάμεσά τους υπάρχουν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι (μπλε χρώμα). Φανταστείτε τα ως μαξιλαράκια που χρησιμεύουν, εκτός των άλλων, για να προστεύουν τους σπονδύλους από τη μεταξύ τους τριβή. Μέσα σε κάθε δίσκο υπάρχει ένα μικρότερο μαξιλαράκι, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να παρομοιαστεί με τη φυσαλίδα αέρα που υπάρχει στο αλφάδι του χτίστη, αφού λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Ο πηκτοειδής πυρήνας, όπως ονομάζεται, κινείται μέσα στο δίσκο προς διάφορες κατευθύνσεις απορροφώντας την πίεση που δέχεται το βάρος του σώματος. Όταν καθόμαστε, η σπονδυλική μας στήλη γέρνει μπροστά σε σχέση με τα πόδια, σε αντίθεση με τον πηκτοειδή πυρήνα που κινείται πάντα αντίθετα (όπως η φυσαλίδα από το αλφάδι).
Σε κάθε περίπτωση, η τελική θέση που μπορεί να πάρει ο πυρήνας είναι συγκεκριμένη και αν ξεπεραστεί δεν μπορεί να επανέλθει εύκολα. Τότε συμβαίνει το γνωστό σε όλους λουμπάγκο. Μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια αφορά στη «θρέψη» του δίσκου, η οποία γίνεται ως ένα βαθμό από την αιματική κυκλοφορία, αλλά λαμβάνουν χώρα και άλλες πολύπλοκες διαδικασίες. Θέτοντάς το πολύ απλοποιημένα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο δίσκος «τρέφεται» όταν είμαστε ξαπλωμένοι ή/και κοιμώμαστε. Αυτός είναι και ο λόγος που όταν ξυπνάμε νιώθουμε πρισμένοι (επειδή οι δίσκοι μας είναι ενυδατωμένοι). Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι αν είμαστε όλη μέρα ξάπλα δεν θα πονάμε, για τον απλό λόγο ότι ό,τι δεν κινείται αδρανεί.
Δώστε κίνηση στο σώμα σας!
Άρα, λοιπόν, από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το σώμα μας χρειάζεται κίνηση ώστε οι
αρθρώσεις να διατηρούνται υγιείς. Σκεφτείτε το όπως το αυτοκίνητο: αν δεν το κινήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπουκώσει και θα σκουριάσει! Προσέξτε όμως! Η κίνηση θα πρεπει να διαχωριστεί από την καταπόνηση. Το να κάνει κάποιος δουλειές στο σπίτι επί 3 ώρες συνεχόμενες, μπορεί να αφορά σε δραστηριότητες που περιέχουν κίνηση, το πιο πιθανό όμως είναι ότι αποτελούν καταπόνηση για το σώμα. Το ίδιο συμβαίνει και όταν κάθεται κάποιος μπροστά από τον υπολογιστή για 4 ώρες, αφού, κατ΄αυτόν τον τρόπο, ο πηκτοειδής πυρήνας κάθε δίσκου διατηρεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μια συγκεκριμένη θέση, από την οποία στη συνέχεια δυσκολεύεται να επανέλθει (αυτός είναι ο λόγος που πολλοί νιώθουμε ένα πιάσιμο όταν σηκωνόμαστε από την καρέκλα και χρειαζόμαστε λίγο χρόνο για να ισιώσουμε).
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Ας δούμε, λοιπόν, τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε τέτοιες καταστάσεις:
Προσπαθείτε να αλλάζετε θέσεις συχνά, περίπου κάθε 20-30 λεπτά. Προσέξτε όμως η αλλαγή θα πρέπει να είναι μεγάλη, πχ. αν είστε καθιστοί, να ξαπλώσετε.
Στην περίπτωση που είστε στον υπολογιστή ή εργάζεστε από το σπίτι, κάντε συχνά ενεργητικά διαλείμματα, σηκωθείτε δηλ. και περπατήστε για 1-2 λεπτά.
Προσπαθήστε να μην έχετε νερό κοντά σας ώστε να σηκώνεστε και να πηγαίνετε μέχρι την κουζίνα.
Όσο είστε καθιστοί, μπορείτε να κάνετε συχνά απλές ασκήσεις στα πόδια ώστε να βοηθάτε την κυκλοφορία του αίματος. Δοκιμάστε τις εναλλαγές στο πάτημα του πέλματος, δηλαδή πάτημα στις μύτες και μετά πάτημα στις πτέρνες, πολλές φορές από λίγο (15-20 γρήγορες επαναλήψεις, αφού ο στόχος είναι η επιστροφή του αίματος στην καρδιά και όχι η ενδυνάμωση).
Κάνετε συχνά διατάσεις στον αυχένα, τους ώμους και τα χέρια. Υπάρχουν πολύ απλές και εύκολες διατάσεις στο διαδύκτιο. Θυμηθείτε μόνο ότι όποια άσκηση ή διάταση και αν κάνετε, ΔΕΝ θα πρέπει να πονάτε. Η όλη διαδικασία θα πρεπει να είναι ευχάριστη και να νιώθετε ένα ήπιο τράβηγμα.
Στην περίπτωση που έχετε ή είχατε μυοσκελετικά προβλήματα στο παρελθόν, ακολουθήστε το πρόγραμμα άσκησης που σας είχε δώσει ο φυσικοθεραπευτής σας ή επικοινωνήστε μαζί του για περεταίρω οδηγίες και συμβουλές. Μιλήστε μαζί του με βιντεοκλήση και δώστε του την ευκαιρία να σας βοηθήσει με ασφάλεια και υπευθυνότητα. Ευτυχώς, η τεχνολογία είναι με το μέρος μας σε όλη αυτήν την κατάσταση.
Πάρτε την τεχνολογία με το μέρος σας
Φροντίστε να έχετε σωστή θέση μπροστά στον υπολογιστή:
τα πόδια να ακουμπάνε σε υποπόδιο ή σε ένα χαμηλό σκαμπό,
τα γόνατα και τα ισχία σας να σχηματίζουν γωνία 90ο
η πλάτη να ακουμπά καλά στην καρέκλα με τον κορμό να είναι όρθιος (περίπου 100-135ο),
τα χέρια να ακουμπάνε στο γραφείο, αφήνοντας τον αγκώνα απέξω (ώστε ναι μεν να χαλαρώνουν οι μυς του ώμου αλλά ταυτόχρονα να μην ταλαιπωρείται το νεύρο που περνά από τον αγκώνα),
οι αγκώνες να βρίσκονται όσο πιο κοντά στο σώμα σας για να διατηρούνται χαλαροί οι μυς του αυχένα και της πλάτης
το ύψος της οθόνης να είναι τέτοιο όπου τα μάτια σας να μπορούν να δουν άνετα χωρίς να χρειάζεται να σκύβετε, να τεντώνεστε ή να στρίβετε το κεφάλι.
Οι δουλειές του σπιτιού
Σε ό,τι αφορά στις δουλειές του σπιτιού, προτιμήστε να κάνετε δουλειές που να περιλαμβάνουν διαφορετικές θέσεις του σώματος. Αποφεύγετε να κάνετε την κλασική ρουτίνα της νοικοκοιράς-ξεσκόνισμα, σκούπισμα, σφουγγάρισμα-μαζί! Πρόκειται για δραστηριότητες που προδιαθέτουν τον πηκτοειδή πυρήνα να παίρνει παράδοξη θέση, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για κάποιους, αυτή η κατάσταση είναι μια ευκαιρία να απομακρυνθούν από τους προδιαθεσικούς παράγοντες που τους προκαλούν τους πόνους στο σώμα. Για άλλους, είναι μια ακόμη πιθανότητα εμφάνισης πόνων αφού ξεκινούν να κάνουν πράγματα που μέχρι τώρα δεν έκαναν γιατί δεν είχαν τον χρόνο ή τη διάθεση. Όπως και να έχει, πάντα στην περίπτωση που νιώσετε πόνο, συνειδητοποιήστε εκείνη την ώρα γιατί αντιδρά το σώμα σας με αυτόν τον τρόπο! Σε ποια θέση ήσασταν όταν σας έπιασε ο πόνος και για πόση ώρα; Αλλάξτε θέση και ελέγξτε τι συμβαίνει με τα συμπτώματά σας. Να θυμάστε ότι το σώμα μας ΠΑΝΤΑ μας δίνει πληροφορίες για το τι χρειάζεται απλά δεν έχουμε μάθει να το ακούμε!
Κυκλοφορούν πολλά βιντεάκια στο ίντερνετ με ασκήσεις για να περνάτε την ώρα σας και να διασκεδάζετε. Θυμηθήτε ότι για όσους έχουν ενεργούς μυοσκελετικούς πόνους, αυτές οι ασκήσεις μπορεί να μην είναι κατάλληλες! Μπορεί να κινητοποιήσουν παράδοξα έναν ήδη ταλαιπωρημένο δίσκο και να οδηγήσουν σε χειροτέρευση των συμπτωμάτων. Όπως και να έχει, προτιμήστε αν είστε πολύ ώρα καθιστοί να εκτελέσετε ασκήσεις από όρθια θέση που δεν περιλαμβάνουν σκύψιμο, ώστε να επαναφέρετε τον πηκτοειδή πυρήνα σε πιο ουδέτερη θέση χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμού.
Μείνετε ενεργοί
Επιδιώξτε να βγείτε για περπάτημα, αν και εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες. Και φυσικά, προσοχή στο τι παπούτσια θα φορέσετε! Προτιμήστε τα αθλητικά παπούτσια. Οι μπαλαρίνες, τα μποτάκια ή το κλασικό ανδρικό παπούτσι έχουν σκληρή σόλα (ή δεν έχουν καθόλου-βλέπε μπαλαρίνες) και περισσότερο δημιουργούν παρά λύνουν μυοσκελετικά προβλήματα! Προσέξτε την υπερβολή. Δεν γίνεται από εκεί που δεν ασκούσασταν καθόλου να βγαίνετε ξαφνικά να περπατάτε 10χμ (αφήστε που δεν επιτρέπεται κιόλας)! Όλα έχουν νόημα όταν γίνονται με μέτρο.
Αν υπάρχει δυνατότητα (και δεν έχετε προβλήματα με τα γόνατά σας), κάντε χρήση της σκάλας στο σπίτι σας αντί για τον ανελκηστήρα. Με αυτόν τον τρόπο και γυμνάζεστε και μένετε μακριά από τα μικρόβια.
Επιδιώξτε να διατηρήσετε μια καθημερινότητα όσο πιο κοντά στην προ του εγκλεισμού σας ρουτίνα. Δυστυχώς (για την περίπτωση του μυοσκελετικού πόνου), το σώμα μας έχει την τάση να συνηθίζει εύκολα σε καινούριες καταστάσεις. Αν αδρανήσει κατά τη διάρκεια της καραντίνας, τότε όταν με το καλό επανέλθουμε στην καθημερινότητά μας, είναι πολύ πιθανό πώς θα υπάρξουν εκ νέου τραυματισμοί.
Μπείτε στο διαδίκτυο και βρείτε δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε το μυαλό και το σώμα σας ενεργό. Παίξτε με τα παιδιά σας. Ασχοληθείτε με το μουσικό όργανο που έχετε αφήσει λόγω έλλειψης χρόνου. Πλέξτε, καθαρίστε τις ντουλάπες από οτιδήπτε «άχρηστο» ή παλιό. Κάντε ποδήλατο (είτε εκτός είτε εντός σπιτιού).
Προτιμήστε να μιλάτε στο τηλέφωνο όρθιοι και ακόμη καλύτερα περπατώντας πέρα-δώθε μέσα στο σπίτι, ώστε να ασκείστε.
Αν έχετε τη δυνατότητα βγείτε για τα ψώνια σας χωρίς αυτοκίνητο, περπατήστε, παίρνοντας φυσικά όλα τα μέτρα ασφαλείας που προτείνονται από τους ειδικούς.
Βρείτε τα θετικά!
Μάθετε για τον διαλογισμό. Τίποτα από όσα γίνονται στη ζωή μας δεν συμβαίνουν χωρίς λόγο. Βρείτε τα θετικά που έχουν συμβεί στη ζωή σας εξαιτίας της καραντίνας. ΠΑΝΤΑ υπάρχει κάτι καλό. Βρείτε το και κρατηθήτε από αυτό, για να περάσετε με ασφάλεια όλη αυτή τη δύσκολη περίοδο.
Δεν ξέρουμε πόσο ακόμη θα κρατήσει αυτή η κατάσταση, όμως σίγουρα μπορούμε να θωρακίσουμε το σώμα μας από τους μυοσκελετικούς τραυματισμούς, που η αδράνεια μπορεί να επιφέρει.
Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου
Φυσικοθεραπεύτρια, MSc, PhD, MLD, MDT Cert., Health Coach
Για περισσότερες πληροφορίες, ζητήστε τον πλήρη οδηγό πρόληψης, κάνοντας εγγραφή στην ιστοσελίδα μας.
Το παρόν δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design τον Μάρτιο 2020.
Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από ένα δίκτυο αγγείων, που ονομάζονται λεμφαγγεία. Σκοπός τους είναι η μεταφορά του νερού, του λίπους, των μεσοκυττάριων πρωτεϊνών και υπολειμμάτων των κυττάρων (της λέμφου όπως ονομάζεται) προς την αιματική κυκλοφορία. Η μεταφορά αυτή επιτυγχάνεται:
α. μέσω της σύσπασης των λεμφαγγείων,
β. με τη βοήθεια της αναπνοής,
γ. μέσω της σύσπασης των μυών (μυϊκή αντλία) και
δ. μέσω της κίνησης των αρθρώσεων (αρθρική αντλία) της περιοχής.
Στις λειτουργίες του λεμφικού συστήματος συμπεριλαμβάνεται η μεταφορά τοξικών και μολυσματικών ουσιών και η αποθήκευση ή η αποτοξίνωσή τους σε ειδικούς αδένες, τους λεμφαδένες, καθώς, επίσης, η ανοσολογική άμυνα του οργανισμού, με την παραγωγή αντισωμάτων από τους λεμφαδένες. Οποιαδήποτε βλάβη σε κάποιο τμήμα του λεμφικού συστήματος θα προκαλέσει οίδημα (πρήξιμο) στην αντίστοιχη περιοχή, το οποίο, ανάλογα με το είδος, θα έχει και την αντίστοιχη θεραπεία.
Παρακάτω περιγράφονται τα είδη του οιδήματος και ο τρόπος αντιμετώπισής του από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.
Μετατραυματικό—μετεγχειρητικό οίδημα
Ένας τραυματισμός ή μια χειρουργική επέμβαση προκαλούν αυξημένη παραγωγή υγρού (οίδημα) στην περιοχή. Παράλληλα είναι πιθανό, το λεμφικό σύστημα της περιοχής να έχει υποστεί βλάβη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να μεταφέρει ικανοποιητικά το παραγόμενο υγρό και άρα να παραμένει μικρό ή μεγάλο πρήξιμο στην περιοχή, ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Το οίδημα αυτό, εκτός από το ότι είναι επώδυνο, τις περισσότερες φορές παρεμποδίζει την κινητικότητα της άρθρωσης. Τέτοια οιδήματα μπορούν να εμφανιστούν σε οποιονδήποτε τραυματισμό ή επέμβαση όπως για παράδειγμα σε διάστρεμμα, ρήξη χιαστού, θλάση κτλ.
Η θεραπεία ενός μετατραυματικού ή μετεγχειρητικού οιδήματος περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη αποσυμφορητική θεραπεία, δηλ. λεμφική παροχέτευση και περίδεση του μέλους για μερικές μέρες ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Σκοπός της είναι η μείωση του οιδήματος και, συνεπώς, η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αποκατάσταση του εύρους τροχιάς της κίνησης με θεαματικά αποτελέσματα από την πρώτη κιόλας συνεδρία.
Φλεβολεμφοστατικό οίδημα
Πρόκειται για οίδημα, κυρίως, των κάτω άκρων που προκαλείται από τη διαταραχή του λεμφικού συστήματος ως αποτέλεσμα της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας. Στα πρώτα στάδια, η θεραπεία περιλαμβάνει την περιστασιακή χρήση συμπιεστικής κάλτσας. Για παράδειγμα, σε δραστηριότητες όπου υπάρχουν μεγάλες περίοδοι ακινησίας (ταξίδι) ή ορθοστασίας (εργασία) θεωρείται απαραίτητη η χρήση της κάλτσας. Υπάρχουν διάφορες κάλτσες στο εμπόριο. Πιο αποτελεσματικές θεωρούνται εκείνες που μετριούνται από ειδικό και κατασκευάζονται ειδικά στα μέτρα του ασθενή (εξατομικευμένη θεραπεία). Όταν το οίδημα βρίσκεται στο δεύτερο και το τρίτο στάδιο, δηλαδή, δεν εξαλείφεται με την ξεκούραση, τότε, συστήνεται λεμφική παροχέτευση και περίδεση του μέλους για μερικές μέρες και στη συνέχεια συστηματική εφαρμογή της συμπιεστικής κάλτσας.
Λιποίδημα
Το λιποίδημα είναι μια χρόνια διαταραχή, κατά την οποία εμφανίζεται βλάβη στην κατανομή του λίπους στα κάτω άκρα και η οποία προσομοιάζει σε θέση και όψη με το παντελόνι ιππασίας. Η αντιμετώπισή του αφορά κυρίως σε εφαρμογή συμπιεστικού ρούχου (κολάν) και άσκησης και λιγότερο στη χρήση της λεμφικής παροχέτευσης.
Λεμφοίδημα
Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία τα λεμφαγγεία είτε είναι πολύ λίγα είτε δε λειτουργούν σωστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεταφέρουν επαρκώς τη λέμφο στην αιματική κυκλοφορία. Υπάρχουν δύο είδη λεμφοιδήματος:
α. το πρωτογενές, το οποίο έχει άγνωστη αιτιολογία και μπορεί να ενεργοποιηθεί από ασήμαντη αφορμή (πχ. γρατζουνιά από λουλούδι), και
β. το δευτερογενές, το οποίο σχετίζεται με τραυματισμούς ή χειρουργεία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε επέμβαση αφαίρεσης λεμφαδένων λόγω κακοήθειας του μαστού. Το λεμφοίδημα αποτελεί μια χρόνια μη αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία, δυστυχώς, δε θεραπεύεται. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί και να διατηρηθεί σε μια σταθερή κατάσταση με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή αλλά και μέσω της καθημερινής αυτοθεραπείας του ασθενή.
Η διαχείριση του λεμφοιδήματος
Η θεραπεία περιλαμβάνει δύο φάσεις: α. τη φάση αποσυμφόρησης και β. τη φάση συντήρησης. Κατά την πρώτη φάση, ο ασθενής υπόκειται σε λεμφική παροχέτευση δια των χειρών (μέθοδος Vodder). Επιπλέον, εφαρμόζεται λεμφική συμπιεστική περίδεση με πολλαπλά στρώματα υλικών. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση για περίπου 8-12 συνεδρίες. Αυτό γίνεται με σκοπό την αποσυμφόρηση του οιδήματος σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό. Κατά τη δεύτερη φάση, ο ασθενής εφαρμόζει καθημερινά την αυτοθεραπεία του και επισκέπτεται συχνά τον φυσικοθεραπευτή του για επανέλεγχο, προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την κατάσταση του οιδήματος. Η συχνότητα του επανελέγχου καθορίζεται από τον ειδικό.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση του λεμφοιδήματος, διαβάστε το άρθρο:
Τι είναι το λεμφοίδημα και πώς να το διαχειριστείτε
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 20-11-2016 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
Στις μέρες μας, όλο και μεγαλύτερες μάζες πληθυσμού ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο αναπνευστικό τους σύστημα, ανεξάρτητα από την ηλικία. Η ατμόσφαιρα συνεχώς επιβαρύνεται από μικροσωματίδια που αιωρούνται στον αέρα. Αυτά παράγονται όχι μόνο από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, αλλά και από την καύση των ξύλων, που χρησιμοποιείται πια ως κύριο μέσο θέρμανσης στα σπίτια.
Τα σωματίδια αυτά, όπως είναι η σκόνη, ο καπνός και η στάχτη, ενοχοποιούνται για αναπνευστικές λοιμώξεις και αναπνευστικά προβλήματα. Συνήθως, εισέρχονται με την εισπνοή και, μέσω της αναπνευστικής οδού, περνάνε στους πνεύμονες. Εκεί δημιουργούν χημικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορεί να είναι δηλητηριώδεις ή και θανατηφόρες για τον άνθρωπο. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να προστατευτεί κανείς από αυτά τα αόρατα μικροσωματίδια. Πολλά από αυτά μπορούν να περάσουν στο εσωτερικό των σπιτιών, ακόμη και όταν οι πόρτες και τα παράθυρα είναι κλειστά! Πιο επιρρεπή σε προβλήματα υγείας είναι άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, καρκινοπαθείς, καρδιοπαθείς, μικρά παιδιά και καπνιστές. Επιπλέον, επιβαρύνεται σοβαρά η υγεία ασθενών που ήδη πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η φυσικοθεραπεία
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί μια επιστήμη που ασχολείται με αναπνευστικά προβλήματα εδώ και δεκαετίες. Η δράση της θεωρείται ευεργετική γιατί διευκολύνει την αναπνοή ενώ προλαμβάνει λοιμώξεις και/ή φλεγμονές από τη συγκέντρωση παχύρευστων εκκρίσεων που δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τον οργανισμό μέσω του βήχα. Επίσης, τον μαθαίνει πώς να ζει με το πρόβλημά του χωρίς φόβο και πανικό και φυσικά πώς να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Στα άτομα που μπορεί να επωφεληθούν από την αναπνευστική φυσικοθεραπεία συγκαταλέγονται:
α. ασθενείς με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (πχ. άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, κυστική ίνωση),
β. χρόνια κλινήρεις ασθενείς (πχ. μετά από εγκεφαλικό ή άλλη πάθηση που δεν τους επιτρέπει να σηκωθούν από το κρεβάτι),
γ. ασθενείς μετά από οποιοδήποτε χειρουργείο, ιδίως του θώρακα,
δ. άτομα με οστεοπόρωση ή σοβαρά προβλήματα κύφωσης και σκολίωσης που παρεμποδίζουν τη σωστή αναπνοή και
ε. καπνιστές
Πώς λειτουργεί το αναπνευστικό μας σύστημα
Οι πνεύμονες αποτελούν το όργανο της επεξεργασίας του οξυγόνου της ατμόσφαιρας. Στην αναπνοή το 
σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι μυς. Οι τελευταίοι μετακινούν στην ουσία τα οστά και τους πνεύμονες προκειμένου να εισπνεύσουμε και να εκπνεύσουμε αέρα. Εκεί ακριβώς έγκειται και ο ρόλος της φυσικοθεραπείας: στο γεγονός δηλαδή ότι μπορεί να δράσει σε αυτούς τους μυς και με τη σωστή εκπαίδευση και ενδυνάμωση, να καταφέρει ο ασθενής να βελτιώσει την ποιότητα της αναπνευστικής του λειτουργίας.
Το διάφραγμα
Το διάφραγμα αποτελεί τον κυριότερο μυ της αναπνοής. Βρίσκεται κάτω από τους πνεύμονες και όταν συσπάται, τους τραβά προς τα κάτω ώστε να μεγαλώσει ο όγκος τους και να γεμίσουν με οξυγόνο. Αντίθετα, όταν χαλαρώνει, οι πνεύμονες επανέρχονται στην αρχική τους θέση. Εκτός από το διάφραγμα υπάρχουν και άλλοι, μικρότεροι μυς, οι οποίοι με τη σειρά τους βοηθούν στην έκπτυξη του θώρακα. Αυτοί ανεβάζουν τις πλευρές, το στέρνο και την κλείδα, για να μπορέσουν να κινηθούν και να «μεγαλώσουν» οι πνεύμονες με τη βοήθεια του διαφράγματος.
Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι, συνήθως, οι άνδρες από τη φύση τους αναπνέουν με τη βοήθεια του διαφράγματος. Αντίθετα, οι γυναίκες χρησιμοποιούν περισσότερο τους υπόλοιπους αναπνευστικούς μυς και λιγότερο το διάφραγμα. Αυτή η διαφοροποίηση έχει μια λογική εξήγηση, αφού το γυναικείο σώμα έχει φτιαχτεί για αναπαραγωγή. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αντεπεξέλθει στη μειωμένη δράση του διαφράγματος εξαιτίας μιας κύησης. Παρόλα αυτά, η εκπαίδευση της σωστής αναπνοής, και δη της διαφραγματικής αναπνοής, βοηθά το άτομο είτε αυτό πάσχει από κάποια ασθένεια είτε είναι υγιές, να αντεπεξέλθει χωρίς προβλήματα τόσο σε καθημερινές όσο και σε αθλητικές δραστηριότητες.
Η διαφραγματική αναπνοή
Η εκπαίδευση της διαφραγματικής αναπνοής δεν είναι δύσκολη και μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Εν συντομία, ο ασκούμενος μαθαίνει στην αρχή συνειδητά να χρησιμοποιεί το διάφραγμά του, κίνηση η οποία αργότερα εκτελείται μηχανικά. Με αυτόν τον τρόπο, οι πνεύμονες λαμβάνουν περισσότερο οξυγόνο κατά την εισπνοή. Ετσι, οι ιστοί να «τρέφονται» καλύτερα, δουλεύουν περισσότερο και κουράζονται λιγότερο. Πρακτικά, το άτομο μαθαίνει να φουσκώνει την κοιλιά όταν εισπνέει αέρα, με προσοχή για να μην ενεργοποιήσει τους κοιλιακούς μυς. Έπειτα, την ξεφουσκώνει όταν εκπνέει, ακολουθώντας ουσιαστικά τη σύσπαση – χαλάρωση του διαφράγματος.
Αναπνευστική φυσικοθεραπεία: μια τυπική συνεδρία
Ο ασθενής ξαπλώνει σε διάφορες θέσεις, με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεται η εφαρμογή των τεχνικών σε κάθε πνεύμονα. Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία προϋποθέτει, για τη σωστή εφαρμογή της, την κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού μέχρι και 1 ώρα πριν τη συνεδρία. Επίσης, μπορούν να καταναλώνονται μικροποσοότητες κατά τη διάρκεια της συνεδρίας (μικρές γουλιές), προκειμένου να διευκολυνθεί η απόχρεμψη.
Η διάρκεια της συνεδρίας ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, την ποσότητα και τη θέση των εκκρίσεων που υπάρχουν στον κάθε πνεύμονα. Συνήθως, μια αποτελεσματική συνεδρία διαρκεί τουλάχιστον 15 λεπτά και μπορεί να φτάσει έως και τη 1 ώρα σε κάποιες κατηγορίες ασθενών. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:
α) ελαφριά «χτυπήματα» σε διάφορα σημεία πάνω στο θώρακα,
β) χνώτισμα (μια βίαιη εκπνοή χωρίς να βήξει το άτομο) και
γ) βήχα, και έχουν ως σκοπό να διευκολύνουν την αποκόλληση των εκκρίσεων και την απόχρεμψη.
Παράλληλα, κάθε ασθενής εκπαιδεύεται στη διαφραγματική αναπνοή, μαθαίνοντας, έτσι, να παράγει μεγαλύτερο έργο, με λιγότερο κόπο.
Άσκηση στην αναπνευστική φυσικοθεραπεία
Ανάλογα με την πάθηση και την πρόοδο του ασθενή, δίνονται ασκήσεις για την ενδυνάμωση των
αναπνευστικών μυών, οι οποίες, συνήθως, περιλαμβάνουν ασκήσεις των άνω άκρων. Επιπλέον, ο ασθενής εκπαιδεύεται σε αλλαγή συμπεριφοράς σε ότι αφορά στη στάση του απέναντι στο πρόβλημά του. Μια αλλαγή συμπεριφοράς αποτελεί, για παράδειγμα, η διαχείριση του φόβου του σχετικά με την ενασχόλησή του με κάποια φυσική ή και αθλητική δραστηριότητα. Ακριβώς εξαιτίας του φόβου τους, τα άτομα αυτά δε γυμνάζονται δημιουργώντας, έτσι ένα φαύλο κύκλο, στον οποίο το πρόβλημά τους ανακυκλώνεται και δε βελτιώνεται.
Ο ρόλος, λοιπόν, του φυσικοθεραπευτή, σε συνεργασία πάντα με την υπόλοιπη ιατρική ομάδα, είναι να μάθει στο άτομο να ζει με το πρόβλημά του και να τον εκπαιδεύσει ώστε να ξεπερνά τις κρίσεις του μέσα από ειδικές θέσεις και στάσεις που διευκολύνουν τη δράση του διαφράγματος.
Ένα αναπνευστικό πρόβλημα, συνήθως, δεν αποκαθίσταται πλήρως, όμως η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος των λοιμώξεων από τη στάση των εκκρίσεων. Έτσι, ο ασθενής
αρρωσταίνει λιγότερο συχνά,
αναπνέει πιο σωστά και
διατηρεί μια καλή ποιότητα ζωής, συμμετέχοντας ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον.
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο σώμα λειτουργεί όπως ένα αυτοκίνητο: όσο πιο καλοδιατηρημένο το έχει κανείς, τόσο λιγότερες βλάβες προκύπτουν!
Για περισσότερες πληροφορίες ενημερωθείτε από την ιστοσελίδα μας: https://physiotrikala.gr/pathiseis/anapneystikes-pathiseis/
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Φυσικοθεραπευτών (Περιφερειακό Τμήμα Τρικάλων – Καρδίτσας) στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 16-02-2013 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
