Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από ένα δίκτυο αγγείων, που ονομάζονται λεμφαγγεία. Σκοπός τους είναι η μεταφορά του νερού, του λίπους, των μεσοκυττάριων πρωτεϊνών και υπολειμμάτων των κυττάρων (της λέμφου όπως ονομάζεται) προς την αιματική κυκλοφορία. Η μεταφορά αυτή επιτυγχάνεται:

α. μέσω της σύσπασης των λεμφαγγείων,

β. με τη βοήθεια της αναπνοής,

γ. μέσω της σύσπασης των μυών (μυϊκή αντλία) και

δ. μέσω της κίνησης των αρθρώσεων (αρθρική αντλία) της περιοχής.

Στις λειτουργίες του λεμφικού συστήματος συμπεριλαμβάνεται η μεταφορά τοξικών και μολυσματικών ουσιών και η αποθήκευση ή η αποτοξίνωσή τους σε ειδικούς αδένες, τους λεμφαδένες, καθώς, επίσης, η ανοσολογική άμυνα του οργανισμού, με την παραγωγή αντισωμάτων από τους λεμφαδένες. Οποιαδήποτε βλάβη σε κάποιο τμήμα του λεμφικού συστήματος θα προκαλέσει οίδημα (πρήξιμο) στην αντίστοιχη περιοχή, το οποίο, ανάλογα με το είδος, θα έχει και την αντίστοιχη θεραπεία.

Παρακάτω περιγράφονται τα είδη του οιδήματος και ο τρόπος αντιμετώπισής του από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.

Μετατραυματικό—μετεγχειρητικό οίδημα

Ένας τραυματισμός ή μια χειρουργική επέμβαση προκαλούν αυξημένη παραγωγή υγρού (οίδημα) στην περιοχή. Παράλληλα είναι πιθανό, το λεμφικό σύστημα της περιοχής να έχει υποστεί βλάβη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να μεταφέρει ικανοποιητικά το παραγόμενο υγρό και άρα να παραμένει μικρό ή μεγάλο πρήξιμο στην περιοχή, ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Το οίδημα αυτό, εκτός από το ότι είναι επώδυνο, τις περισσότερες φορές παρεμποδίζει την κινητικότητα της άρθρωσης. Τέτοια οιδήματα μπορούν να εμφανιστούν σε οποιονδήποτε τραυματισμό ή επέμβαση όπως για παράδειγμα σε διάστρεμμα, ρήξη χιαστού, θλάση κτλ.

Η θεραπεία ενός μετατραυματικού ή μετεγχειρητικού οιδήματος περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη αποσυμφορητική θεραπεία, δηλ. λεμφική παροχέτευση και περίδεση του μέλους για μερικές μέρες ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Σκοπός της είναι η μείωση του οιδήματος και, συνεπώς, η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αποκατάσταση του εύρους τροχιάς της κίνησης με θεαματικά αποτελέσματα από την πρώτη κιόλας συνεδρία.

Φλεβολεμφοστατικό οίδημα

Πρόκειται για οίδημα, κυρίως, των κάτω άκρων που προκαλείται από τη διαταραχή του λεμφικού συστήματος ως αποτέλεσμα της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας. Στα πρώτα στάδια, η θεραπεία περιλαμβάνει την περιστασιακή χρήση συμπιεστικής κάλτσας. Για παράδειγμα, σε δραστηριότητες όπου υπάρχουν μεγάλες περίοδοι ακινησίας (ταξίδι) ή ορθοστασίας (εργασία) θεωρείται απαραίτητη η χρήση της κάλτσας. Υπάρχουν διάφορες κάλτσες στο εμπόριο. Πιο αποτελεσματικές θεωρούνται εκείνες που μετριούνται από ειδικό και κατασκευάζονται ειδικά στα μέτρα του ασθενή (εξατομικευμένη θεραπεία). Όταν το οίδημα βρίσκεται στο δεύτερο και το τρίτο στάδιο, δηλαδή, δεν εξαλείφεται με την ξεκούραση, τότε, συστήνεται λεμφική παροχέτευση και περίδεση του μέλους για μερικές μέρες και στη συνέχεια συστηματική εφαρμογή της συμπιεστικής κάλτσας.

Λιποίδημα

Το λιποίδημα είναι μια χρόνια διαταραχή, κατά την οποία εμφανίζεται βλάβη στην κατανομή του λίπους στα κάτω άκρα και η οποία προσομοιάζει σε θέση και όψη με το παντελόνι ιππασίας. Η αντιμετώπισή του αφορά κυρίως σε εφαρμογή συμπιεστικού ρούχου (κολάν) και άσκησης και λιγότερο στη χρήση της λεμφικής παροχέτευσης.

Λεμφοίδημα

Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία τα λεμφαγγεία είτε είναι πολύ λίγα είτε δε λειτουργούν σωστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεταφέρουν επαρκώς τη λέμφο στην αιματική κυκλοφορία. Υπάρχουν δύο είδη λεμφοιδήματος:

α. το πρωτογενές, το οποίο έχει άγνωστη αιτιολογία και μπορεί να ενεργοποιηθεί από ασήμαντη αφορμή (πχ. γρατζουνιά από λουλούδι), και

β. το δευτερογενές, το οποίο σχετίζεται με τραυματισμούς ή χειρουργεία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε επέμβαση αφαίρεσης λεμφαδένων λόγω κακοήθειας του μαστού. Το λεμφοίδημα αποτελεί μια χρόνια μη αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία, δυστυχώς, δε θεραπεύεται. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί και να διατηρηθεί σε μια σταθερή κατάσταση με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή αλλά και μέσω της καθημερινής αυτοθεραπείας του ασθενή.

Η διαχείριση του λεμφοιδήματος

Η θεραπεία περιλαμβάνει δύο φάσεις: α. τη φάση αποσυμφόρησης και β. τη φάση συντήρησης. Κατά την πρώτη φάση, ο ασθενής υπόκειται σε λεμφική παροχέτευση δια των χειρών (μέθοδος Vodder). Επιπλέον, εφαρμόζεται λεμφική συμπιεστική περίδεση με πολλαπλά στρώματα υλικών. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση για περίπου 8-12 συνεδρίες. Αυτό γίνεται με σκοπό την αποσυμφόρηση του οιδήματος σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό. Κατά τη δεύτερη φάση, ο ασθενής εφαρμόζει καθημερινά την αυτοθεραπεία του και επισκέπτεται συχνά τον φυσικοθεραπευτή του για επανέλεγχο, προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την κατάσταση του οιδήματος. Η συχνότητα του επανελέγχου καθορίζεται από τον ειδικό.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση του λεμφοιδήματος, διαβάστε το άρθρο:

Τι είναι το λεμφοίδημα και πώς να το διαχειριστείτε

 

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 20-11-2016 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια