Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία τα λεμφαγγεία είτε είναι πολύ λίγα είτε δε λειτουργούν σωστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεταφέρουν επαρκώς τη λέμφο στην αιματική κυκλοφορία. Υπάρχουν δύο είδη λεμφοιδήματος:
α. το πρωτογενές, το οποίο έχει άγνωστη αιτιολογία και μπορεί να ενεργοποιηθεί από ασήμαντη αφορμή (πχ. γρατζουνιά από λουλούδι), και
β. το δευτερογενές, το οποίο σχετίζεται με τραυματισμούς ή χειρουργεία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε επέμβαση αφαίρεσης λεμφαδένων λόγω κακοήθειας του μαστού. Το λεμφοίδημα αποτελεί μια χρόνια μη αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία, δυστυχώς, δε θεραπεύεται. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί και να διατηρηθεί σε μια σταθερή κατάσταση με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή αλλά και μέσω της καθημερινής αυτοθεραπείας του ασθενή.
Η διαχείριση του λεμφοιδήματος
Η θεραπεία περιλαμβάνει δύο φάσεις: α. τη φάση αποσυμφόρησης και β. τη φάση συντήρησης. Κατά την πρώτη φάση, ο ασθενής υπόκειται σε λεμφική παροχέτευση δια των χειρών (μέθοδος Vodder). Επιπλέον, εφαρμόζεται λεμφική συμπιεστική περίδεση με πολλαπλά στρώματα υλικών. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση για περίπου 8-12 συνεδρίες. Αυτό γίνεται με σκοπό την αποσυμφόρηση του οιδήματος σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό. Κατά τη δεύτερη φάση, ο ασθενής εφαρμόζει καθημερινά την αυτοθεραπεία του και επισκέπτεται συχνά τον φυσικοθεραπευτή του για επανέλεγχο, προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την κατάσταση του οιδήματος. Η συχνότητα του επανελέγχου καθορίζεται από τον ειδικό.
Η αυτοθεραπεία σχετίζεται με δραστηριότητες, στις οποίες έχει εκπαιδευτεί να εκτελεί ο ασθενής σε καθημερινή βάση από το φυσικοθεραπευτή του, ώστε να διατηρεί το μέλος του στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, μειώνοντας, έτσι, τόσο το κόστος της θεραπείας του, όσο και τις συνεχείς υποτροπές στην κατάσταση του οιδήματος.
Αυτοθεραπεία
Συγκεκριμένα, η αυτοθεραπεία περιλαμβάνει:
Α. χρήση ελαστικής κάλτσας/ κολάν
Είναι θεμιτό να φοριέται η ειδική ελαστική κάλτσα/κολάν ή το μανίκι/γάντι σε καθημερινή βάση από το πρωί μέχρι το βράδυ πριν τον ύπνο. Δεν πρέπει να αφαιρείται καθόλου μέσα στην ημέρα, μέχρι ο φυσικοθεραπευτής να δώσει οδηγίες σχετικά με το χρόνο και τη διάρκεια αφαίρεσής του.
Β. Καθημερινή άσκηση
Η άσκηση σε καθημερινή βάση και μάλιστα αρκετές φορές μέσα στην ημέρα είναι άκρως απαραίτητη για την καλή λειτουργία του υπό βλάβη μέλους. Η έλλειψη κίνησης διευκολύνει τη στάση της λέμφου και την αλλαγή της σύστασης του οιδήματος. Η αερόβια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, ελλειπτικό) και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης με μικρό βάρος ή με το βάρος του σώματος, διάρκειας συνολικά 1 ώρας είναι ίσως ο καλύτερος συνδυασμός για την αποτελεσματική λειτουργία του μέλους.
Γ. Μάλαξη
Ο ασθενής έχει εκπαιδευτεί σε μια ρουτίνα παροχέτευσης, την οποία οφείλει να εκτελεί καθημερινά (κινήσεις ώμων, πιέσεις λεμφαδένων, μετακινήσεις λέμφου προς τους υγιείς λεμφαδένες, τεχνικές κοιλιάς). Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να διατηρεί το οίδημα σταθερό σε σύσταση και ποσότητα αλλά και για να ελέγχει καθημερινά η κατάστασή του.
Δ. Σωστή θέση του μέλους
Κατά την ανάπαυση, το χέρι/πόδι πρέπει να τοποθετείται σε σωστή θέση, δηλ. να ακουμπά ολόκληρο στο τραπέζι ή στο κρεβάτι ή στο μπράτσο ενός καναπέ ή πάνω σε μαξιλάρια (να μην κρέμεται). Καλό είναι, συχνά, να γίνονται κινήσεις στα δάκτυλα και τον καρπό ή τον αστράγαλο, αντίστοιχα, για την ενεργοποίηση της μυϊκής αντλίας και άρα την παροχέτευση της λέμφου.
Γενικές οδηγίες προστασίας για το λεμφοίδημα
Ο ασθενής καλό είναι να θυμάται πως το μέλος που έχει το λεμφοίδημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Έτσι, θα πρέπει:
Να φορά γάντια και μακριά μανίκια στις δουλειές του κήπου. Προσοχή σε γρατζουνιές και φυτά που προκαλούν αλλεργίες.
Να χρησιμοποιεί ειδικά «σπρέι» για τα κουνούπια και να αποφεύγει τσιμπήματα από έντομα.
Να φορά πάντα μακριά μανίκια και αντιηλιακό και να αποφύγει την έκθεση του μέλους στον ήλιο.
Να φροντίζει καθημερινά την υγιεινή του μέλους, να πλένει και να σκουπίζει καλά το μέλος, ειδικά ανάμεσα στα δάκτυλα, τον αγκώνα/ γόνατο και τη μασχάλη και να εφαρμόζει ενυδατική κρέμα.
Να φορά φαρδιά ρούχα και εσώρουχα για να διευκολύνει τη ροή της λέμφου.
Να αποφεύγει τις ενέσεις και τη μέτρηση της πίεσης στο πάσχον χέρι.
Να αποφεύγει κοσμήματα στο πάσχων χέρι.
Να μη μεταφέρει βαριά αντικείμενα με το πάσχων χέρι (1-2 κιλά βάρους).
Να μην εκτελεί μονότονες κινήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα (πχ. κέντημα). Επιτρέπονται μόνο με μεγάλα διαλείμματα στο ενδιάμεσο.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τις υπηρεσίες μας.
Είναι γεγονός ότι βιώνουμε πρωτόγνωρες συνθήκες τον τελευταίο καιρό, λόγω της καραντίνας, σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Ο εγκλεισμός τον οποίο υφιστάμεθα, για λόγους ασφαλείας, έχει δημιουργήσει και πρόκειται ακόμη να δημιουργήσει διάφορα θέματα στον τομέα της μυοσκελετικής υγείας. Σκεφτείτε ότι μπήκαμε απότομα από μια ενεργή ζωή, σε μια κατάσταση απραξίας, τουλάχιστον οι περισσότεροι. Από εκεί που περπατούσαμε για να πάμε στη δουλειά μας ή χρησιμοποιούσαμε το ποδήλατο, τώρα μένουμε κλεισμένοι στο σπίτι. Από εκεί που τρεις την ώρα ήμασταν έξω για ψώνια, σούπερ μάρκετ και καφέ, τώρα καθόμαστε στον καναπέ χαζεύοντας στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο. Από εκεί, λοιπόν, που τρέχαμε όλη μέρα να τα προλάβουμε όλα, πέσαμε ξαφνικά σε μια «χειμερία νάρκη». Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι, μάλλον εκείνες περισσότερο, που βρίσκουν ευκαιρία αυτόν τον καιρό, να σηκώσουν όλο το σπίτι και να καθαρίσουν ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει, στην προσπάθειά τους να παραμένουν ενεργοί-ές.
Και στις δυο περιπτώσεις, όπως και σε όποια ενδιαμεση κατάσταση βρίσκετε τον εαυτό σας, η καταπόνηση που δέχεται το σώμα σας είναι αρκετά μεγάλη. Και κάποιοι θα σκεφτείτε πολύ σωστά: «μα κάθομαι όλη μέρα, τι καταπόνηση μπορεί να έχω»; Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω με όσο πιο απλά λόγια γίνεται πώς λειτουργούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι στο σώμα μας:
Πώς λειτουργούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι μας; 
Στη σπονδυλική μας στήλη υπάρχουν 31-32 σπόνδυλοι. Ανάμεσά τους υπάρχουν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι (μπλε χρώμα). Φανταστείτε τα ως μαξιλαράκια που χρησιμεύουν, εκτός των άλλων, για να προστεύουν τους σπονδύλους από τη μεταξύ τους τριβή. Μέσα σε κάθε δίσκο υπάρχει ένα μικρότερο μαξιλαράκι, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να παρομοιαστεί με τη φυσαλίδα αέρα που υπάρχει στο αλφάδι του χτίστη, αφού λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Ο πηκτοειδής πυρήνας, όπως ονομάζεται, κινείται μέσα στο δίσκο προς διάφορες κατευθύνσεις απορροφώντας την πίεση που δέχεται το βάρος του σώματος. Όταν καθόμαστε, η σπονδυλική μας στήλη γέρνει μπροστά σε σχέση με τα πόδια, σε αντίθεση με τον πηκτοειδή πυρήνα που κινείται πάντα αντίθετα (όπως η φυσαλίδα από το αλφάδι).
Σε κάθε περίπτωση, η τελική θέση που μπορεί να πάρει ο πυρήνας είναι συγκεκριμένη και αν ξεπεραστεί δεν μπορεί να επανέλθει εύκολα. Τότε συμβαίνει το γνωστό σε όλους λουμπάγκο. Μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια αφορά στη «θρέψη» του δίσκου, η οποία γίνεται ως ένα βαθμό από την αιματική κυκλοφορία, αλλά λαμβάνουν χώρα και άλλες πολύπλοκες διαδικασίες. Θέτοντάς το πολύ απλοποιημένα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο δίσκος «τρέφεται» όταν είμαστε ξαπλωμένοι ή/και κοιμώμαστε. Αυτός είναι και ο λόγος που όταν ξυπνάμε νιώθουμε πρισμένοι (επειδή οι δίσκοι μας είναι ενυδατωμένοι). Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι αν είμαστε όλη μέρα ξάπλα δεν θα πονάμε, για τον απλό λόγο ότι ό,τι δεν κινείται αδρανεί.
Δώστε κίνηση στο σώμα σας!
Άρα, λοιπόν, από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το σώμα μας χρειάζεται κίνηση ώστε οι
αρθρώσεις να διατηρούνται υγιείς. Σκεφτείτε το όπως το αυτοκίνητο: αν δεν το κινήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπουκώσει και θα σκουριάσει! Προσέξτε όμως! Η κίνηση θα πρεπει να διαχωριστεί από την καταπόνηση. Το να κάνει κάποιος δουλειές στο σπίτι επί 3 ώρες συνεχόμενες, μπορεί να αφορά σε δραστηριότητες που περιέχουν κίνηση, το πιο πιθανό όμως είναι ότι αποτελούν καταπόνηση για το σώμα. Το ίδιο συμβαίνει και όταν κάθεται κάποιος μπροστά από τον υπολογιστή για 4 ώρες, αφού, κατ΄αυτόν τον τρόπο, ο πηκτοειδής πυρήνας κάθε δίσκου διατηρεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μια συγκεκριμένη θέση, από την οποία στη συνέχεια δυσκολεύεται να επανέλθει (αυτός είναι ο λόγος που πολλοί νιώθουμε ένα πιάσιμο όταν σηκωνόμαστε από την καρέκλα και χρειαζόμαστε λίγο χρόνο για να ισιώσουμε).
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Ας δούμε, λοιπόν, τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε τέτοιες καταστάσεις:
Προσπαθείτε να αλλάζετε θέσεις συχνά, περίπου κάθε 20-30 λεπτά. Προσέξτε όμως η αλλαγή θα πρέπει να είναι μεγάλη, πχ. αν είστε καθιστοί, να ξαπλώσετε.
Στην περίπτωση που είστε στον υπολογιστή ή εργάζεστε από το σπίτι, κάντε συχνά ενεργητικά διαλείμματα, σηκωθείτε δηλ. και περπατήστε για 1-2 λεπτά.
Προσπαθήστε να μην έχετε νερό κοντά σας ώστε να σηκώνεστε και να πηγαίνετε μέχρι την κουζίνα.
Όσο είστε καθιστοί, μπορείτε να κάνετε συχνά απλές ασκήσεις στα πόδια ώστε να βοηθάτε την κυκλοφορία του αίματος. Δοκιμάστε τις εναλλαγές στο πάτημα του πέλματος, δηλαδή πάτημα στις μύτες και μετά πάτημα στις πτέρνες, πολλές φορές από λίγο (15-20 γρήγορες επαναλήψεις, αφού ο στόχος είναι η επιστροφή του αίματος στην καρδιά και όχι η ενδυνάμωση).
Κάνετε συχνά διατάσεις στον αυχένα, τους ώμους και τα χέρια. Υπάρχουν πολύ απλές και εύκολες διατάσεις στο διαδύκτιο. Θυμηθείτε μόνο ότι όποια άσκηση ή διάταση και αν κάνετε, ΔΕΝ θα πρέπει να πονάτε. Η όλη διαδικασία θα πρεπει να είναι ευχάριστη και να νιώθετε ένα ήπιο τράβηγμα.
Στην περίπτωση που έχετε ή είχατε μυοσκελετικά προβλήματα στο παρελθόν, ακολουθήστε το πρόγραμμα άσκησης που σας είχε δώσει ο φυσικοθεραπευτής σας ή επικοινωνήστε μαζί του για περεταίρω οδηγίες και συμβουλές. Μιλήστε μαζί του με βιντεοκλήση και δώστε του την ευκαιρία να σας βοηθήσει με ασφάλεια και υπευθυνότητα. Ευτυχώς, η τεχνολογία είναι με το μέρος μας σε όλη αυτήν την κατάσταση.
Πάρτε την τεχνολογία με το μέρος σας
Φροντίστε να έχετε σωστή θέση μπροστά στον υπολογιστή:
τα πόδια να ακουμπάνε σε υποπόδιο ή σε ένα χαμηλό σκαμπό,
τα γόνατα και τα ισχία σας να σχηματίζουν γωνία 90ο
η πλάτη να ακουμπά καλά στην καρέκλα με τον κορμό να είναι όρθιος (περίπου 100-135ο),
τα χέρια να ακουμπάνε στο γραφείο, αφήνοντας τον αγκώνα απέξω (ώστε ναι μεν να χαλαρώνουν οι μυς του ώμου αλλά ταυτόχρονα να μην ταλαιπωρείται το νεύρο που περνά από τον αγκώνα),
οι αγκώνες να βρίσκονται όσο πιο κοντά στο σώμα σας για να διατηρούνται χαλαροί οι μυς του αυχένα και της πλάτης
το ύψος της οθόνης να είναι τέτοιο όπου τα μάτια σας να μπορούν να δουν άνετα χωρίς να χρειάζεται να σκύβετε, να τεντώνεστε ή να στρίβετε το κεφάλι.
Οι δουλειές του σπιτιού
Σε ό,τι αφορά στις δουλειές του σπιτιού, προτιμήστε να κάνετε δουλειές που να περιλαμβάνουν διαφορετικές θέσεις του σώματος. Αποφεύγετε να κάνετε την κλασική ρουτίνα της νοικοκοιράς-ξεσκόνισμα, σκούπισμα, σφουγγάρισμα-μαζί! Πρόκειται για δραστηριότητες που προδιαθέτουν τον πηκτοειδή πυρήνα να παίρνει παράδοξη θέση, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για κάποιους, αυτή η κατάσταση είναι μια ευκαιρία να απομακρυνθούν από τους προδιαθεσικούς παράγοντες που τους προκαλούν τους πόνους στο σώμα. Για άλλους, είναι μια ακόμη πιθανότητα εμφάνισης πόνων αφού ξεκινούν να κάνουν πράγματα που μέχρι τώρα δεν έκαναν γιατί δεν είχαν τον χρόνο ή τη διάθεση. Όπως και να έχει, πάντα στην περίπτωση που νιώσετε πόνο, συνειδητοποιήστε εκείνη την ώρα γιατί αντιδρά το σώμα σας με αυτόν τον τρόπο! Σε ποια θέση ήσασταν όταν σας έπιασε ο πόνος και για πόση ώρα; Αλλάξτε θέση και ελέγξτε τι συμβαίνει με τα συμπτώματά σας. Να θυμάστε ότι το σώμα μας ΠΑΝΤΑ μας δίνει πληροφορίες για το τι χρειάζεται απλά δεν έχουμε μάθει να το ακούμε!
Κυκλοφορούν πολλά βιντεάκια στο ίντερνετ με ασκήσεις για να περνάτε την ώρα σας και να διασκεδάζετε. Θυμηθήτε ότι για όσους έχουν ενεργούς μυοσκελετικούς πόνους, αυτές οι ασκήσεις μπορεί να μην είναι κατάλληλες! Μπορεί να κινητοποιήσουν παράδοξα έναν ήδη ταλαιπωρημένο δίσκο και να οδηγήσουν σε χειροτέρευση των συμπτωμάτων. Όπως και να έχει, προτιμήστε αν είστε πολύ ώρα καθιστοί να εκτελέσετε ασκήσεις από όρθια θέση που δεν περιλαμβάνουν σκύψιμο, ώστε να επαναφέρετε τον πηκτοειδή πυρήνα σε πιο ουδέτερη θέση χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμού.
Μείνετε ενεργοί
Επιδιώξτε να βγείτε για περπάτημα, αν και εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες. Και φυσικά, προσοχή στο τι παπούτσια θα φορέσετε! Προτιμήστε τα αθλητικά παπούτσια. Οι μπαλαρίνες, τα μποτάκια ή το κλασικό ανδρικό παπούτσι έχουν σκληρή σόλα (ή δεν έχουν καθόλου-βλέπε μπαλαρίνες) και περισσότερο δημιουργούν παρά λύνουν μυοσκελετικά προβλήματα! Προσέξτε την υπερβολή. Δεν γίνεται από εκεί που δεν ασκούσασταν καθόλου να βγαίνετε ξαφνικά να περπατάτε 10χμ (αφήστε που δεν επιτρέπεται κιόλας)! Όλα έχουν νόημα όταν γίνονται με μέτρο.
Αν υπάρχει δυνατότητα (και δεν έχετε προβλήματα με τα γόνατά σας), κάντε χρήση της σκάλας στο σπίτι σας αντί για τον ανελκηστήρα. Με αυτόν τον τρόπο και γυμνάζεστε και μένετε μακριά από τα μικρόβια.
Επιδιώξτε να διατηρήσετε μια καθημερινότητα όσο πιο κοντά στην προ του εγκλεισμού σας ρουτίνα. Δυστυχώς (για την περίπτωση του μυοσκελετικού πόνου), το σώμα μας έχει την τάση να συνηθίζει εύκολα σε καινούριες καταστάσεις. Αν αδρανήσει κατά τη διάρκεια της καραντίνας, τότε όταν με το καλό επανέλθουμε στην καθημερινότητά μας, είναι πολύ πιθανό πώς θα υπάρξουν εκ νέου τραυματισμοί.
Μπείτε στο διαδίκτυο και βρείτε δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε το μυαλό και το σώμα σας ενεργό. Παίξτε με τα παιδιά σας. Ασχοληθείτε με το μουσικό όργανο που έχετε αφήσει λόγω έλλειψης χρόνου. Πλέξτε, καθαρίστε τις ντουλάπες από οτιδήπτε «άχρηστο» ή παλιό. Κάντε ποδήλατο (είτε εκτός είτε εντός σπιτιού).
Προτιμήστε να μιλάτε στο τηλέφωνο όρθιοι και ακόμη καλύτερα περπατώντας πέρα-δώθε μέσα στο σπίτι, ώστε να ασκείστε.
Αν έχετε τη δυνατότητα βγείτε για τα ψώνια σας χωρίς αυτοκίνητο, περπατήστε, παίρνοντας φυσικά όλα τα μέτρα ασφαλείας που προτείνονται από τους ειδικούς.
Βρείτε τα θετικά!
Μάθετε για τον διαλογισμό. Τίποτα από όσα γίνονται στη ζωή μας δεν συμβαίνουν χωρίς λόγο. Βρείτε τα θετικά που έχουν συμβεί στη ζωή σας εξαιτίας της καραντίνας. ΠΑΝΤΑ υπάρχει κάτι καλό. Βρείτε το και κρατηθήτε από αυτό, για να περάσετε με ασφάλεια όλη αυτή τη δύσκολη περίοδο.
Δεν ξέρουμε πόσο ακόμη θα κρατήσει αυτή η κατάσταση, όμως σίγουρα μπορούμε να θωρακίσουμε το σώμα μας από τους μυοσκελετικούς τραυματισμούς, που η αδράνεια μπορεί να επιφέρει.
Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου
Φυσικοθεραπεύτρια, MSc, PhD, MLD, MDT Cert., Health Coach
Για περισσότερες πληροφορίες, ζητήστε τον πλήρη οδηγό πρόληψης, κάνοντας εγγραφή στην ιστοσελίδα μας.
Το παρόν δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design τον Μάρτιο 2020.
Στις μέρες μας, όλο και μεγαλύτερες μάζες πληθυσμού ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο αναπνευστικό τους σύστημα, ανεξάρτητα από την ηλικία. Η ατμόσφαιρα συνεχώς επιβαρύνεται από μικροσωματίδια που αιωρούνται στον αέρα. Αυτά παράγονται όχι μόνο από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, αλλά και από την καύση των ξύλων, που χρησιμοποιείται πια ως κύριο μέσο θέρμανσης στα σπίτια.
Τα σωματίδια αυτά, όπως είναι η σκόνη, ο καπνός και η στάχτη, ενοχοποιούνται για αναπνευστικές λοιμώξεις και αναπνευστικά προβλήματα. Συνήθως, εισέρχονται με την εισπνοή και, μέσω της αναπνευστικής οδού, περνάνε στους πνεύμονες. Εκεί δημιουργούν χημικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορεί να είναι δηλητηριώδεις ή και θανατηφόρες για τον άνθρωπο. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να προστατευτεί κανείς από αυτά τα αόρατα μικροσωματίδια. Πολλά από αυτά μπορούν να περάσουν στο εσωτερικό των σπιτιών, ακόμη και όταν οι πόρτες και τα παράθυρα είναι κλειστά! Πιο επιρρεπή σε προβλήματα υγείας είναι άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, καρκινοπαθείς, καρδιοπαθείς, μικρά παιδιά και καπνιστές. Επιπλέον, επιβαρύνεται σοβαρά η υγεία ασθενών που ήδη πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η φυσικοθεραπεία
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί μια επιστήμη που ασχολείται με αναπνευστικά προβλήματα εδώ και δεκαετίες. Η δράση της θεωρείται ευεργετική γιατί διευκολύνει την αναπνοή ενώ προλαμβάνει λοιμώξεις και/ή φλεγμονές από τη συγκέντρωση παχύρευστων εκκρίσεων που δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τον οργανισμό μέσω του βήχα. Επίσης, τον μαθαίνει πώς να ζει με το πρόβλημά του χωρίς φόβο και πανικό και φυσικά πώς να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Στα άτομα που μπορεί να επωφεληθούν από την αναπνευστική φυσικοθεραπεία συγκαταλέγονται:
α. ασθενείς με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (πχ. άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, κυστική ίνωση),
β. χρόνια κλινήρεις ασθενείς (πχ. μετά από εγκεφαλικό ή άλλη πάθηση που δεν τους επιτρέπει να σηκωθούν από το κρεβάτι),
γ. ασθενείς μετά από οποιοδήποτε χειρουργείο, ιδίως του θώρακα,
δ. άτομα με οστεοπόρωση ή σοβαρά προβλήματα κύφωσης και σκολίωσης που παρεμποδίζουν τη σωστή αναπνοή και
ε. καπνιστές
Πώς λειτουργεί το αναπνευστικό μας σύστημα
Οι πνεύμονες αποτελούν το όργανο της επεξεργασίας του οξυγόνου της ατμόσφαιρας. Στην αναπνοή το 
σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι μυς. Οι τελευταίοι μετακινούν στην ουσία τα οστά και τους πνεύμονες προκειμένου να εισπνεύσουμε και να εκπνεύσουμε αέρα. Εκεί ακριβώς έγκειται και ο ρόλος της φυσικοθεραπείας: στο γεγονός δηλαδή ότι μπορεί να δράσει σε αυτούς τους μυς και με τη σωστή εκπαίδευση και ενδυνάμωση, να καταφέρει ο ασθενής να βελτιώσει την ποιότητα της αναπνευστικής του λειτουργίας.
Το διάφραγμα
Το διάφραγμα αποτελεί τον κυριότερο μυ της αναπνοής. Βρίσκεται κάτω από τους πνεύμονες και όταν συσπάται, τους τραβά προς τα κάτω ώστε να μεγαλώσει ο όγκος τους και να γεμίσουν με οξυγόνο. Αντίθετα, όταν χαλαρώνει, οι πνεύμονες επανέρχονται στην αρχική τους θέση. Εκτός από το διάφραγμα υπάρχουν και άλλοι, μικρότεροι μυς, οι οποίοι με τη σειρά τους βοηθούν στην έκπτυξη του θώρακα. Αυτοί ανεβάζουν τις πλευρές, το στέρνο και την κλείδα, για να μπορέσουν να κινηθούν και να «μεγαλώσουν» οι πνεύμονες με τη βοήθεια του διαφράγματος.
Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι, συνήθως, οι άνδρες από τη φύση τους αναπνέουν με τη βοήθεια του διαφράγματος. Αντίθετα, οι γυναίκες χρησιμοποιούν περισσότερο τους υπόλοιπους αναπνευστικούς μυς και λιγότερο το διάφραγμα. Αυτή η διαφοροποίηση έχει μια λογική εξήγηση, αφού το γυναικείο σώμα έχει φτιαχτεί για αναπαραγωγή. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αντεπεξέλθει στη μειωμένη δράση του διαφράγματος εξαιτίας μιας κύησης. Παρόλα αυτά, η εκπαίδευση της σωστής αναπνοής, και δη της διαφραγματικής αναπνοής, βοηθά το άτομο είτε αυτό πάσχει από κάποια ασθένεια είτε είναι υγιές, να αντεπεξέλθει χωρίς προβλήματα τόσο σε καθημερινές όσο και σε αθλητικές δραστηριότητες.
Η διαφραγματική αναπνοή
Η εκπαίδευση της διαφραγματικής αναπνοής δεν είναι δύσκολη και μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Εν συντομία, ο ασκούμενος μαθαίνει στην αρχή συνειδητά να χρησιμοποιεί το διάφραγμά του, κίνηση η οποία αργότερα εκτελείται μηχανικά. Με αυτόν τον τρόπο, οι πνεύμονες λαμβάνουν περισσότερο οξυγόνο κατά την εισπνοή. Ετσι, οι ιστοί να «τρέφονται» καλύτερα, δουλεύουν περισσότερο και κουράζονται λιγότερο. Πρακτικά, το άτομο μαθαίνει να φουσκώνει την κοιλιά όταν εισπνέει αέρα, με προσοχή για να μην ενεργοποιήσει τους κοιλιακούς μυς. Έπειτα, την ξεφουσκώνει όταν εκπνέει, ακολουθώντας ουσιαστικά τη σύσπαση – χαλάρωση του διαφράγματος.
Αναπνευστική φυσικοθεραπεία: μια τυπική συνεδρία
Ο ασθενής ξαπλώνει σε διάφορες θέσεις, με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεται η εφαρμογή των τεχνικών σε κάθε πνεύμονα. Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία προϋποθέτει, για τη σωστή εφαρμογή της, την κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού μέχρι και 1 ώρα πριν τη συνεδρία. Επίσης, μπορούν να καταναλώνονται μικροποσοότητες κατά τη διάρκεια της συνεδρίας (μικρές γουλιές), προκειμένου να διευκολυνθεί η απόχρεμψη.
Η διάρκεια της συνεδρίας ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, την ποσότητα και τη θέση των εκκρίσεων που υπάρχουν στον κάθε πνεύμονα. Συνήθως, μια αποτελεσματική συνεδρία διαρκεί τουλάχιστον 15 λεπτά και μπορεί να φτάσει έως και τη 1 ώρα σε κάποιες κατηγορίες ασθενών. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:
α) ελαφριά «χτυπήματα» σε διάφορα σημεία πάνω στο θώρακα,
β) χνώτισμα (μια βίαιη εκπνοή χωρίς να βήξει το άτομο) και
γ) βήχα, και έχουν ως σκοπό να διευκολύνουν την αποκόλληση των εκκρίσεων και την απόχρεμψη.
Παράλληλα, κάθε ασθενής εκπαιδεύεται στη διαφραγματική αναπνοή, μαθαίνοντας, έτσι, να παράγει μεγαλύτερο έργο, με λιγότερο κόπο.
Άσκηση στην αναπνευστική φυσικοθεραπεία
Ανάλογα με την πάθηση και την πρόοδο του ασθενή, δίνονται ασκήσεις για την ενδυνάμωση των
αναπνευστικών μυών, οι οποίες, συνήθως, περιλαμβάνουν ασκήσεις των άνω άκρων. Επιπλέον, ο ασθενής εκπαιδεύεται σε αλλαγή συμπεριφοράς σε ότι αφορά στη στάση του απέναντι στο πρόβλημά του. Μια αλλαγή συμπεριφοράς αποτελεί, για παράδειγμα, η διαχείριση του φόβου του σχετικά με την ενασχόλησή του με κάποια φυσική ή και αθλητική δραστηριότητα. Ακριβώς εξαιτίας του φόβου τους, τα άτομα αυτά δε γυμνάζονται δημιουργώντας, έτσι ένα φαύλο κύκλο, στον οποίο το πρόβλημά τους ανακυκλώνεται και δε βελτιώνεται.
Ο ρόλος, λοιπόν, του φυσικοθεραπευτή, σε συνεργασία πάντα με την υπόλοιπη ιατρική ομάδα, είναι να μάθει στο άτομο να ζει με το πρόβλημά του και να τον εκπαιδεύσει ώστε να ξεπερνά τις κρίσεις του μέσα από ειδικές θέσεις και στάσεις που διευκολύνουν τη δράση του διαφράγματος.
Ένα αναπνευστικό πρόβλημα, συνήθως, δεν αποκαθίσταται πλήρως, όμως η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος των λοιμώξεων από τη στάση των εκκρίσεων. Έτσι, ο ασθενής
αρρωσταίνει λιγότερο συχνά,
αναπνέει πιο σωστά και
διατηρεί μια καλή ποιότητα ζωής, συμμετέχοντας ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον.
Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο σώμα λειτουργεί όπως ένα αυτοκίνητο: όσο πιο καλοδιατηρημένο το έχει κανείς, τόσο λιγότερες βλάβες προκύπτουν!
Για περισσότερες πληροφορίες ενημερωθείτε από την ιστοσελίδα μας: https://physiotrikala.gr/pathiseis/anapneystikes-pathiseis/
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Φυσικοθεραπευτών (Περιφερειακό Τμήμα Τρικάλων – Καρδίτσας) στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 16-02-2013 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
Ανάμεσα στις φράσεις «power plate» και «άσκηση σε πλατφόρμα δόνησης», το μεγαλύτερο ποσοστό των αναγνωστών θα κατανοήσει μόνο το περιεχόμενο της πρώτης. Παρόλα αυτά, και οι δύο φράσεις έχουν ταυτόσημη έννοια. Πιο συγκεκριμένα, ο όρος «Power Plate» χρησιμοποιείται λανθασμένα από το ευρύ κοινό για να δηλώσει την άσκηση με δόνηση. Στην πραγματικότητα όμως, η λέξη φανερώνει τη μάρκα της συσκευής που χρησιμοποιείται από τον εκάστοτε χρήστη.
Οι πλατφόρμες που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι πολλές (Galileo, Nemes, Power plate κτλ.), με τα χαρακτηριστικά τους να διαφέρουν ανάλογα με τον κατασκευαστή τους. Η κυριότερη διαφορά τους έγκειται στο είδος της δόνησης που παράγουν, αν πρόκειται δηλαδή αμφίπλευρη (oscillating) ή κάτακόρυφη (linear) δόνηση.
Χαρακτηριστικά της δόνησης
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι πλατφόρμες αμφίπλευρης δόνησης διατηρούν σε χαμηλά επίπεδα τη δόνηση που μεταφέρεται προς τον αυχένα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, προστατεύουν καλύτερα τα εσωτερικά όργανα και τον εγκέφαλο από μηχανικές καταπονήσεις.
Τα χαρακτηριστικά της δόνησης περιλαμβάνουν:
τη συχνότητα (που μετριέται σε Hz),
το πλάτος ταλάντωσης (που μετριέται σε cm ή mm) και
τη διάρκεια της εφαρμογής (που μετριέται σε min ή sec).
Σημαντικό ρόλο παίζει, επίσης, ο τρόπος εφαρμογής της άσκησης, πχ. αν είναι συνεχόμενη ή διαλλειμματική. Επιπλέον, σημαντική είναι η θέση του χρήστη στην πλατφόρμα, πχ. όρθιος, σε ημικάθισμα κτλ. Παράλληλα, το είδος της άσκησης πάνω στην πλατφόρμα πχ. αν εκτελούνται στατικές ή δυναμικές ασκήσεις, αποτελεί απαραίτητο στοιχείο ελέγχου κατά τον σχεδιασμό της άσκησης.
Όπως είναι φυσικό, ο αριθμός των συνδυασμών που μπορεί να γίνουν ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της δόνησης είναι πολύ μεγάλος. Τα παραπάνω αποτελούν ένδειξη του πόσο προσεκτικοί οφείλουμε, εκπαιδευτές και ασκούμενοι, να είμαστε ώστε να είναι ασφαλής η χρήση της δόνησης.
Αντενδείξεις
Για προληπτικούς, κυρίως, λόγους δε συστίνεται από τους ερευνητές να εκτελούν άσκηση πάνω σε πλατφόρμες άτομα που πάσχουν από οξείες παθήσεις ή έχουν υποστεί πρόσφατα χειρουργεία. Απαγορευτική είναι βέβαια και η χρήση της κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης.
Ωφέλη από τη χρήση της άσκησης με δόνηση
Όλες αυτές οι πληροφορίες δίνονται με σκοπό να υπάρξει σωστή ενημέρωση και τήρηση των οδηγιών για την καλύτερη πρόληψη από τραυματισμούς. Άλλωστε, φαίνεται ότι η άσκηση με δόνηση έχει θετικά αποτελέσματα στη μυϊκή δύναμη και ευλυγισία. Δεν είναι γνωστά όμως ακόμη τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει στη μείωση του βάρους και του λίπους. Το ίδιο συμβαίνει και σε ότι αφορά στην στην εκγύμναση του μυϊκού συστήματος, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που φαντάζονται οι περισσότεροι – ο άνδρας με τους τέλειους κοιλιακούς και η γυναίκα με τους σμιλεμένους γλουτούς. Έτσι, πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι ως προς το τι άσκηση κάνουμε και τι μας προσφέρει.
Αυτό που πρέπει να θυμάστε όλοι είναι ότι τέτοιου είδους άσκηση μπορεί να εκτελεστεί μόνο με την παρουσία έμπειρου και σωστά ενημερωμένου προσωπικού.
Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η σωστή και ασφαλής εκγύμναση του μαζικού πληθυσμού. Τέλος, προσωπική άποψη είναι ότι η άσκηση με δόνηση δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον κλασσικό τρόπο ενδυνάμωσης που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα στα γυμναστήρια και τους χώρους υγείας. Παρόλα αυτά, μπορεί να αποτελέσει ένα επιπρόσθετο μέσο αποτελεσματικής εκγύμνασης για τη βελτίωση της απόδοσης και της επίδοσης των ασκούμενων.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 01-02-2009 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
Κάταγμα ονομάζεται «η λύση της συνέχειας ενός οστού» και είναι η επιστημονική ορολογία που χρησιμοποιείται για το «σπάσιμο» ή το «ράγισμα» σε κάποιο κόκαλο. Υπάρχουν πολλά είδη καταγμάτων. Μερικά από αυτά είναι το συντριπτικό, το συμπιεστικό, το λοξό κ.ά. Καθένα από αυτά αντιμετωπίζεται διαφορετικά ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού και με το μέρος του σώματος στο οποίο συμβαίνει. Τα κατάγματα προκαλούνται από τραυματισμούς στην καθημερινότητα ή τον αθλητισμό. Στα αίτια συμπεριλαμβάνονται παθήσεις όπως είναι η οστεοπόρωση ή η ατελής οστεογένεση κ.α.
Συνήθη συμπτώματα είναι:
ο πόνος,
το οίδημα,
η αδυναμία κίνησης του μέλους και
η ευαισθησία στην αφή.
Η έκταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από τη θέση και τη σοβαρότητα του κατάγματος.
Η πώρωση ενός κατάγματος είναι μια μακροχρόνια διαδικασία κατά την οποία απομακρύνονται όλα τα προβληματικά στοιχεία από το καταχθέν οστό και σιγά-σιγά εναποτίθεται νέος οστίτης ιστός. Η ηλικία είναι ένας παράγοντας που παίζει μεγάλο ρόλο τόσο στο χρόνο που απαιτείται για την πώρωση όσο και στην ποιότητα του νεοσχηματισθέντος οστού. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες γενικές αρχές οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τους ασθενείς για την καλύτερη και πιο αποτελεσματική αποκατάστασή τους.
Αντιμετώπιση καταγμάτων
Η αντιμετώπιση των καταγμάτων είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Στην πρώτη εφαρμόζεται γύψος ή νάρθηκας στο μέλος. Συνήθως, παρέχονται φάρμακα και συστήνεται ξεκούραση, αποφυγή βάδισης ή αποφυγή άρσης βάρους στο πάσχον μέλος. Επιπλέον, προτείνεται φυσικοθεραπεία για κάποιο χρονικό διάστημα που ποικίλει ανάλογα με το κάταγμα. Στη χειρουργική αντιμετώπιση εφαρμόζεται οστεοσύνθεση, δηλαδή ειδικές λάμες και βίδες που συγκρατούν το οστό σε σωστή θέση. Κατά τη διάρκεια της πώρωσης του κατάγματος, τη φάση δηλαδή όπου από τα δύο άκρα του οστού δημιουργείται καινούριος ιστός, συνίσταται ακινησία ώστε να αναδομηθεί σωστά, γρήγορα και εύκολα το σπασμένο οστό.
Άσκηση και κάταγμα
Όταν κάποιος έχει κάταγμα, συνήθως δίνεται η εντολή πχ. «τέντωσε ή λύγισε το χέρι σου τόσο πολύ σα να θες να σπάσεις το γύψο». Του ζητάμε δηλαδή να εκτελέσει ισομετρική άσκηση, η οποία έχει αποδειχθεί πως:
α. διατηρεί το μυϊκό σύστημα σε εγρήγορση και άρα προλαμβάνει ατροφίες,
β. προετοιμάζει το μέλος για την αποκατάσταση, διευκολύνοντας έτσι το έργο του φυσικοθεραπευτή.
Για τους ίδιους λόγους θεωρείται απαραίτητο να κινεί τις αρθρώσεις που δε βρίσκονται μέσα στο γύψο όπως πχ. τα δάκτυλα των χεριών ή των ποδιών. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι το να φαντάζεται κανείς στην κίνηση που προσπαθεί να εκτελέσει και να συγκεντρώνεται σε αυτήν όταν την εκτελεί βελτιώνει το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, σε μια έρευνα βρέθηκε ότι άτομα με κατάγματα καρπού που φαντάζονταν την κίνηση του χεριού τους είχαν βελτίωση 2%.
Προσοχή!
Στόχος αυτού του άρθρου είναι να ενημερωθείτε για τη βελτίωση της αποκατάστασης ενός κατάγματος. Παρόλα αυτά, ΠΑΝΤΑ να συμβουλεύεστε το γιατρό και τον φυσικοθεραπευτή σας για τη σωστή και ασφαλή εκτέλεση των ασκήσεων.
Θυμηθείτε:
Κάθε κάταγμα είναι διαφορετικό, πράγμα που σημαίνει ότι ως κάταγμα ακολουθεί κάποιες γενικές αρχές που είναι ίδιες για όλους αλλά ανάλογα με το σημείο που έχει συμβεί και τη σοβαρότητα της κατάστασης μπορεί να έχει ιδιαιτερότητες που να απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 01-02-2009 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
