λεμφοίδημα Archives

Λεμφική μάλαξη: Μύθοι και πραγματικότητα

Πρέπει να πονάω όταν μου εφαρμόζουν λεμφική μάλαξη;

Όχι, η λεμφική μάλαξη είναι μια διαδικασία αρκετά ήπια και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πονάει ή να είναι δυσάρεστη. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει το λεμφικό αγγείο σε σπασμό, μπλοκάροντας, έτσι τη ροή της λέμφου και την επιστροφή της στην αιματική κυκλοφορία. Αν η λεμφική παροχέτευση πονάει, τότε ΔΕΝ είναι λεμφική παροχέτευση.

Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται η λεμφική παροχέτευση;

Η παροχέτευση ξεκίνησε ως θεραπεία σε ογκολογικούς ασθενείς, για τη διαχείριση του λεμφοιδήματος. Η χρήση της, όμως, βρίσκει πολύ καλή εφαρμογή και σε μυοσκελετικούς ασθενείς. Μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε άτομα, μετά από τραυματισμό ή χειρουργείο και έχει προκύψει μετατραυματικό ή μετεγχειρητικό οίδημα, αντίστοιχα. Η λεμφική παροχέτευση εφαρμόζεται ακόμη σε περιπτώσεις φλεβικής ανεπάρκειας, φλεβολεμφοίδημα, φλεβολεμφοστατικά οιδήματα, καθώς και λιποιδήματα, με πολύ ικανοποιητικά έως άριστα αποτελέσματα. Τέλος, μπορεί να εφαρμοστεί σε εγκυμονούσες και λεχώνες για την αποσυμφόρηση των πρησμένων ποδιών και του στήθους.

Πόσες συνεδρίες απαιτούνται προκειμένου να δω το αποτέλεσμα που επιθυμώ;

Ο αριθμός των συνεδριών ποικίλει, ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης και την έκταση του οιδήματος. Για παράδειγμα, για ένα οίδημα μετά από τραυματισμό ή χειρουργείο, συνήθως απαιτούνται 1-2 συνεδρίες. Αντίστοιχα, σε ένα λεμφοίδημα, οι συνεδρίες μπορεί να κυμαίνονται από 8 ως 12, σε ένα ήπιο οίδημα ή και να ξεπερνούν τις 20 σε ένα πιο σοβαρό οίδημα.

Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως χρειάζεται να συζητηθεί και να συναποφασιστεί από τον ασθενή και τον φυσικοθεραπευτή ο στόχος της θεραπείας, προκειμένου να είναι εφαρμόσιμος εύκολα, γρήγορα και αποτελεσματικά. Ο αριθμός των συνεδριών θα αποφασιστεί μετά από αξιολόγηση του οιδήματος από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.

Υπάρχουν αντενδείξεις στην εφαρμογή της λεμφικής παροχέτευσης;

Πριν ξεκινήσει η λεμφική παροχέτευση, ο φυσικοθεραπευτής χρειάζεται να διερευνήσει την ύπαρξη αντενδείξεων για την εφαρμογή της παροχέτευσης, οι οποίες, αν αγνοηθούν, μπορεί να προκαλέσουν μη αναστρέψιμη βλάβη στον ασθενή. Οι δύο πιο σημαντικές αντενδείξεις είναι η καρδιακή ανεπάρκεια και η νεφρική ανεπάρκεια. Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις, η καρδιά και το νεφρό αδυνατούν να διαχειριστούν τα αντίστοιχα υγρά του σώματος και υπολειτουργούν. Συνεπώς, μεταφορά μεγαλύτερου όγκου υγρών σε αυτά τα δυο ήδη δυσλειτουργικά όργανα, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία του ασθενή.

Μπορώ να εφαρμόσω λεμφική παροχέτευση στην κυτταρίτιδα;

Η έννοια της κυτταρίτιδας είναι ελαφρώς παρεξηγημένη στις μέρες μας. Κατά την παθοφυσιολογία, κυτταρίτιδα είναι η φλεγμονή που συμβαίνει στα λιποκύτταρα. Δεν σχετίζεται με το «φλοιό πορτοκαλιού» που αναφέρεται συχνά σε συζητήσεις. Είναι ένας όρος που ξεφεύγει από το απλό αισθητικό πρόβλημα και αναφέρεται σε σοβαρή παθολογία αγνώστου αιτιολογίας, που ονομάζεται λιποίδημα. Στο λιποίδημα, εμφανίζεται συμμετρική συσσώρευση λιπώδους ιστού στη λεκάνη, τους μηρούς και τις γάμπες. Τα μπράτσα επηρεάζονται σπανιότερα, ενώ ο κορμός δεν επηρεάζεται καθόλου. Συχνά μπορεί να συνυπάρχει με παχυσαρκία, οπότε υπάρχει μια μικτή κλινική εικόνα.

Η λεμφική παροχέτευση, ως μια ήπια διαδικασία, δεν «σπάει τα λίπη», αντίθετα, εξισορροπεί τα υγρά του σώματος στην εν λόγω περιοχή. Στην περίπτωση του λιποιδήματος, απαιτείται συνδυασμός παροχέτευσης, εφαρμογής συμπιεστικών ενδυμάτων, διατροφής (στην περίπτωση που συνυπάρχει παχυσαρκία) και καθημερινής αερόβιας άσκησης.

Διαβάστε περισσότερα στις υπηρεσίες μας: https://physiotrikala.gr/ypiresies/lemfiki-parocheteysi/

Το παρόν δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design τον Δεκέμβριο 2018. Δείτε τον σχετικό σύνδεσμο: https://designmagazine.gr/7-kai-1-mythoi-kai-pragmatikotites-sxetika-me-ti-lemfiki-paroxeteusi/

Λεμφοίδημα και πώς να το διαχειριστείτε

Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία τα λεμφαγγεία είτε είναι πολύ λίγα είτε δε λειτουργούν σωστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να μεταφέρουν επαρκώς τη λέμφο στην αιματική κυκλοφορία. Υπάρχουν δύο είδη λεμφοιδήματος:

α. το πρωτογενές, το οποίο έχει άγνωστη αιτιολογία και μπορεί να ενεργοποιηθεί από ασήμαντη αφορμή (πχ. γρατζουνιά από λουλούδι), και

β. το δευτερογενές, το οποίο σχετίζεται με τραυματισμούς ή χειρουργεία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε επέμβαση αφαίρεσης λεμφαδένων λόγω κακοήθειας του μαστού. Το λεμφοίδημα αποτελεί μια χρόνια μη αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία, δυστυχώς, δε θεραπεύεται. Μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί και να διατηρηθεί σε μια σταθερή κατάσταση με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή αλλά και μέσω της καθημερινής αυτοθεραπείας του ασθενή.

Η διαχείριση του λεμφοιδήματος

Η θεραπεία περιλαμβάνει δύο φάσεις: α. τη φάση αποσυμφόρησης και β. τη φάση συντήρησης. Κατά την πρώτη φάση, ο ασθενής υπόκειται σε λεμφική παροχέτευση δια των χειρών (μέθοδος Vodder). Επιπλέον, εφαρμόζεται λεμφική συμπιεστική περίδεση με πολλαπλά στρώματα υλικών. Η παραπάνω διαδικασία πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση για περίπου 8-12 συνεδρίες. Αυτό γίνεται με σκοπό την αποσυμφόρηση του οιδήματος σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό. Κατά τη δεύτερη φάση, ο ασθενής εφαρμόζει καθημερινά την αυτοθεραπεία του και επισκέπτεται συχνά τον φυσικοθεραπευτή του για επανέλεγχο, προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την κατάσταση του οιδήματος. Η συχνότητα του επανελέγχου καθορίζεται από τον ειδικό.

Η αυτοθεραπεία σχετίζεται με δραστηριότητες, στις οποίες έχει εκπαιδευτεί να εκτελεί ο ασθενής σε καθημερινή βάση από το φυσικοθεραπευτή του, ώστε να διατηρεί το μέλος του στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, μειώνοντας, έτσι, τόσο το κόστος της θεραπείας του, όσο και τις συνεχείς υποτροπές στην κατάσταση του οιδήματος.

Αυτοθεραπεία

Συγκεκριμένα, η αυτοθεραπεία περιλαμβάνει:

Α. χρήση ελαστικής κάλτσας/ κολάν

Είναι θεμιτό να φοριέται η ειδική ελαστική κάλτσα/κολάν ή το μανίκι/γάντι σε καθημερινή βάση από το πρωί μέχρι το βράδυ πριν τον ύπνο. Δεν πρέπει να αφαιρείται καθόλου μέσα στην ημέρα, μέχρι ο φυσικοθεραπευτής να δώσει οδηγίες σχετικά με το χρόνο και τη διάρκεια αφαίρεσής του.

Β. Καθημερινή άσκηση

Image credit to: www.ryderwear.com

Η άσκηση σε καθημερινή βάση και μάλιστα αρκετές φορές μέσα στην ημέρα είναι άκρως απαραίτητη για την καλή λειτουργία του υπό βλάβη μέλους. Η έλλειψη κίνησης διευκολύνει τη στάση της λέμφου και την αλλαγή της σύστασης του οιδήματος. Η αερόβια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, ελλειπτικό) και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης με μικρό βάρος ή με το βάρος του σώματος, διάρκειας συνολικά 1 ώρας είναι ίσως ο καλύτερος συνδυασμός για την αποτελεσματική λειτουργία του μέλους.

Γ. Μάλαξη

Ο ασθενής έχει εκπαιδευτεί σε μια ρουτίνα παροχέτευσης, την οποία οφείλει να εκτελεί καθημερινά (κινήσεις ώμων, πιέσεις λεμφαδένων, μετακινήσεις λέμφου προς τους υγιείς λεμφαδένες, τεχνικές κοιλιάς). Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να διατηρεί το οίδημα σταθερό σε σύσταση και ποσότητα αλλά και για να ελέγχει καθημερινά η κατάστασή του.

Δ. Σωστή θέση του μέλους

Κατά την ανάπαυση, το χέρι/πόδι πρέπει να τοποθετείται σε σωστή θέση, δηλ. να ακουμπά ολόκληρο στο τραπέζι ή στο κρεβάτι ή στο μπράτσο ενός καναπέ ή πάνω σε μαξιλάρια (να μην κρέμεται). Καλό είναι, συχνά, να γίνονται κινήσεις στα δάκτυλα και τον καρπό ή τον αστράγαλο, αντίστοιχα, για την ενεργοποίηση της μυϊκής αντλίας και άρα την παροχέτευση της λέμφου.

Γενικές οδηγίες προστασίας για το λεμφοίδημα

Ο ασθενής καλό είναι να θυμάται πως το μέλος που έχει το λεμφοίδημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Έτσι, θα πρέπει:

Να φορά γάντια και μακριά μανίκια στις δουλειές του κήπου. Προσοχή σε γρατζουνιές και φυτά που προκαλούν αλλεργίες.

Να χρησιμοποιεί ειδικά «σπρέι» για τα κουνούπια και να αποφεύγει τσιμπήματα από έντομα.

Να φορά πάντα μακριά μανίκια και αντιηλιακό και να αποφύγει την έκθεση του μέλους στον ήλιο.

Να φροντίζει καθημερινά την υγιεινή του μέλους, να πλένει και να σκουπίζει καλά το μέλος, ειδικά ανάμεσα στα δάκτυλα, τον αγκώνα/ γόνατο και τη μασχάλη και να εφαρμόζει ενυδατική κρέμα.

Να φορά φαρδιά ρούχα και εσώρουχα για να διευκολύνει τη ροή της λέμφου.

Να αποφεύγει τις ενέσεις και τη μέτρηση της πίεσης στο πάσχον χέρι.

Να αποφεύγει κοσμήματα στο πάσχων χέρι.

Να μη μεταφέρει βαριά αντικείμενα με το πάσχων χέρι (1-2 κιλά βάρους).

Να μην εκτελεί μονότονες κινήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα (πχ. κέντημα). Επιτρέπονται μόνο με μεγάλα διαλείμματα στο ενδιάμεσο.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τις υπηρεσίες μας.

Οίδημα και πως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά

Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από ένα δίκτυο αγγείων, που ονομάζονται λεμφαγγεία. Σκοπός τους είναι η μεταφορά του νερού, του λίπους, των μεσοκυττάριων πρωτεϊνών και υπολειμμάτων των κυττάρων (της λέμφου όπως ονομάζεται) προς την αιματική κυκλοφορία. Η μεταφορά αυτή επιτυγχάνεται:

α. μέσω της σύσπασης των λεμφαγγείων,

β. με τη βοήθεια της αναπνοής,

γ. μέσω της σύσπασης των μυών (μυϊκή αντλία) και

δ. μέσω της κίνησης των αρθρώσεων (αρθρική αντλία) της περιοχής.

Στις λειτουργίες του λεμφικού συστήματος συμπεριλαμβάνεται η μεταφορά τοξικών και μολυσματικών ουσιών και η αποθήκευση ή η αποτοξίνωσή τους σε ειδικούς αδένες, τους λεμφαδένες, καθώς, επίσης, η ανοσολογική άμυνα του οργανισμού, με την παραγωγή αντισωμάτων από τους λεμφαδένες. Οποιαδήποτε βλάβη σε κάποιο τμήμα του λεμφικού συστήματος θα προκαλέσει οίδημα (πρήξιμο) στην αντίστοιχη περιοχή, το οποίο, ανάλογα με το είδος, θα έχει και την αντίστοιχη θεραπεία.

Παρακάτω περιγράφονται τα είδη του οιδήματος και ο τρόπος αντιμετώπισής του από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή.

Μετατραυματικό—μετεγχειρητικό οίδημα

Ένας τραυματισμός ή μια χειρουργική επέμβαση προκαλούν αυξημένη παραγωγή υγρού (οίδημα) στην περιοχή. Παράλληλα είναι πιθανό, το λεμφικό σύστημα της περιοχής να έχει υποστεί βλάβη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να μεταφέρει ικανοποιητικά το παραγόμενο υγρό και άρα να παραμένει μικρό ή μεγάλο πρήξιμο στην περιοχή, ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Το οίδημα αυτό, εκτός από το ότι είναι επώδυνο, τις περισσότερες φορές παρεμποδίζει την κινητικότητα της άρθρωσης. Τέτοια οιδήματα μπορούν να εμφανιστούν σε οποιονδήποτε τραυματισμό ή επέμβαση όπως για παράδειγμα σε διάστρεμμα, ρήξη χιαστού, θλάση κτλ.

Η θεραπεία ενός μετατραυματικού ή μετεγχειρητικού οιδήματος περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη αποσυμφορητική θεραπεία, δηλ. λεμφική παροχέτευση και περίδεση του μέλους για μερικές μέρες ανάλογα με την έκταση της βλάβης. Σκοπός της είναι η μείωση του οιδήματος και, συνεπώς, η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αποκατάσταση του εύρους τροχιάς της κίνησης με θεαματικά αποτελέσματα από την πρώτη κιόλας συνεδρία.

Φλεβολεμφοστατικό οίδημα

Πρόκειται για οίδημα, κυρίως, των κάτω άκρων που προκαλείται από τη διαταραχή του λεμφικού συστήματος ως αποτέλεσμα της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας. Στα πρώτα στάδια, η θεραπεία περιλαμβάνει την περιστασιακή χρήση συμπιεστικής κάλτσας. Για παράδειγμα, σε δραστηριότητες όπου υπάρχουν μεγάλες περίοδοι ακινησίας (ταξίδι) ή ορθοστασίας (εργασία) θεωρείται απαραίτητη η χρήση της κάλτσας. Υπάρχουν διάφορες κάλτσες στο εμπόριο. Πιο αποτελεσματικές θεωρούνται εκείνες που μετριούνται από ειδικό και κατασκευάζονται ειδικά στα μέτρα του ασθενή (εξατομικευμένη θεραπεία). Όταν το οίδημα βρίσκεται στο δεύτερο και το τρίτο στάδιο, δηλαδή, δεν εξαλείφεται με την ξεκούραση, τότε, συστήνεται λεμφική παροχέτευση και περίδεση του μέλους για μερικές μέρες και στη συνέχεια συστηματική εφαρμογή της συμπιεστικής κάλτσας.

Λιποίδημα

Το λιποίδημα είναι μια χρόνια διαταραχή, κατά την οποία εμφανίζεται βλάβη στην κατανομή του λίπους στα κάτω άκρα και η οποία προσομοιάζει σε θέση και όψη με το παντελόνι ιππασίας. Η αντιμετώπισή του αφορά κυρίως σε εφαρμογή συμπιεστικού ρούχου (κολάν) και άσκησης και λιγότερο στη χρήση της λεμφικής παροχέτευσης.