Αναπνευστική Φυσικοθεραπεία: οφέλη από τη χρήση της

Στις μέρες μας, όλο και μεγαλύτερες μάζες  πληθυσμού ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο  αναπνευστικό τους σύστημα, ανεξάρτητα από την ηλικία. Η ατμόσφαιρα συνεχώς επιβαρύνεται από  μικροσωματίδια που αιωρούνται στον αέρα. Αυτά παράγονται όχι μόνο από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, αλλά και από την καύση των ξύλων, που  χρησιμοποιείται πια ως κύριο μέσο θέρμανσης στα  σπίτια.

Τα σωματίδια αυτά, όπως είναι η σκόνη, ο  καπνός και η στάχτη, ενοχοποιούνται για αναπνευστικές λοιμώξεις και αναπνευστικά προβλήματα. Συνήθως, εισέρχονται με την εισπνοή και, μέσω της αναπνευστικής οδού, περνάνε στους πνεύμονες. Εκεί δημιουργούν χημικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορεί να είναι δηλητηριώδεις ή και θανατηφόρες για τον άνθρωπο. Δυστυχώς, δεν είναι εύκολο να προστατευτεί κανείς από αυτά τα αόρατα μικροσωματίδια. Πολλά από αυτά μπορούν να περάσουν στο εσωτερικό των σπιτιών, ακόμη και όταν οι πόρτες και τα παράθυρα είναι κλειστά! Πιο επιρρεπή σε προβλήματα υγείας είναι άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, καρκινοπαθείς, καρδιοπαθείς, μικρά παιδιά και καπνιστές. Επιπλέον, επιβαρύνεται σοβαρά η υγεία ασθενών που ήδη πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η φυσικοθεραπεία

Η φυσικοθεραπεία αποτελεί μια επιστήμη που ασχολείται με αναπνευστικά προβλήματα εδώ και δεκαετίες. Η δράση της θεωρείται ευεργετική γιατί διευκολύνει την αναπνοή ενώ προλαμβάνει λοιμώξεις και/ή φλεγμονές από τη συγκέντρωση παχύρευστων εκκρίσεων που δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τον οργανισμό μέσω του βήχα. Επίσης, τον μαθαίνει πώς να ζει με το πρόβλημά του χωρίς φόβο και πανικό και φυσικά πώς να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Στα άτομα που μπορεί να επωφεληθούν από την αναπνευστική φυσικοθεραπεία συγκαταλέγονται:

α. ασθενείς με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (πχ. άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, κυστική ίνωση),

β. χρόνια κλινήρεις ασθενείς (πχ. μετά από εγκεφαλικό ή άλλη πάθηση που δεν τους επιτρέπει να σηκωθούν από το κρεβάτι),

γ. ασθενείς μετά από οποιοδήποτε χειρουργείο, ιδίως του θώρακα,

δ. άτομα με οστεοπόρωση ή σοβαρά προβλήματα κύφωσης και σκολίωσης που παρεμποδίζουν τη σωστή αναπνοή και

ε. καπνιστές

Πώς λειτουργεί το αναπνευστικό μας σύστημα

Οι πνεύμονες αποτελούν το όργανο της επεξεργασίας του οξυγόνου της ατμόσφαιρας. Στην αναπνοή το σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι μυς. Οι τελευταίοι μετακινούν στην ουσία τα οστά και τους πνεύμονες προκειμένου να εισπνεύσουμε και να εκπνεύσουμε αέρα. Εκεί ακριβώς έγκειται και ο ρόλος της φυσικοθεραπείας: στο γεγονός δηλαδή ότι μπορεί να δράσει σε αυτούς τους μυς και με τη σωστή εκπαίδευση και ενδυνάμωση, να καταφέρει ο ασθενής να βελτιώσει την ποιότητα της αναπνευστικής του λειτουργίας.

Το διάφραγμα 

Το διάφραγμα αποτελεί τον κυριότερο μυ της αναπνοής. Βρίσκεται κάτω από τους πνεύμονες και όταν συσπάται, τους τραβά προς τα κάτω ώστε να μεγαλώσει ο όγκος τους και να γεμίσουν με οξυγόνο. Αντίθετα, όταν χαλαρώνει, οι πνεύμονες επανέρχονται στην αρχική τους θέση. Εκτός από το διάφραγμα υπάρχουν και άλλοι, μικρότεροι μυς, οι οποίοι με τη σειρά τους βοηθούν στην έκπτυξη του θώρακα. Αυτοί ανεβάζουν τις πλευρές, το στέρνο και την κλείδα, για να μπορέσουν να κινηθούν και να «μεγαλώσουν» οι πνεύμονες με τη βοήθεια του διαφράγματος.

Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι, συνήθως, οι άνδρες από τη φύση τους αναπνέουν με τη βοήθεια του διαφράγματος. Αντίθετα, οι γυναίκες χρησιμοποιούν περισσότερο τους υπόλοιπους αναπνευστικούς μυς και λιγότερο το διάφραγμα. Αυτή η διαφοροποίηση έχει μια λογική εξήγηση, αφού το γυναικείο σώμα έχει φτιαχτεί για αναπαραγωγή. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αντεπεξέλθει στη μειωμένη δράση του διαφράγματος εξαιτίας μιας κύησης. Παρόλα αυτά, η εκπαίδευση της σωστής αναπνοής, και δη της διαφραγματικής αναπνοής, βοηθά το άτομο είτε αυτό πάσχει από κάποια ασθένεια είτε είναι υγιές, να αντεπεξέλθει χωρίς προβλήματα τόσο σε καθημερινές όσο και σε αθλητικές δραστηριότητες.

Η διαφραγματική αναπνοή

Η εκπαίδευση της διαφραγματικής αναπνοής δεν είναι δύσκολη και μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Εν συντομία, ο ασκούμενος μαθαίνει στην αρχή συνειδητά να χρησιμοποιεί το διάφραγμά του, κίνηση η οποία αργότερα εκτελείται μηχανικά. Με αυτόν τον τρόπο, οι πνεύμονες λαμβάνουν περισσότερο οξυγόνο κατά την εισπνοή. Ετσι, οι ιστοί να «τρέφονται» καλύτερα, δουλεύουν περισσότερο και κουράζονται λιγότερο. Πρακτικά, το άτομο μαθαίνει να φουσκώνει την κοιλιά όταν εισπνέει αέρα, με προσοχή για να μην ενεργοποιήσει τους κοιλιακούς μυς. Έπειτα, την ξεφουσκώνει όταν εκπνέει, ακολουθώντας ουσιαστικά τη σύσπαση – χαλάρωση του διαφράγματος.

Αναπνευστική φυσικοθεραπεία: μια τυπική συνεδρία

Ο ασθενής ξαπλώνει σε διάφορες θέσεις, με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεται η εφαρμογή των τεχνικών σε κάθε πνεύμονα. Η αναπνευστική φυσικοθεραπεία προϋποθέτει, για τη σωστή εφαρμογή της, την κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού μέχρι και 1 ώρα πριν τη συνεδρία. Επίσης, μπορούν να καταναλώνονται μικροποσοότητες κατά τη διάρκεια της συνεδρίας (μικρές γουλιές), προκειμένου να διευκολυνθεί η απόχρεμψη.

Η διάρκεια της συνεδρίας ποικίλει ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης, την ποσότητα και τη θέση των εκκρίσεων που υπάρχουν στον κάθε πνεύμονα. Συνήθως, μια αποτελεσματική συνεδρία διαρκεί τουλάχιστον 15 λεπτά και μπορεί να φτάσει έως και τη 1 ώρα σε κάποιες κατηγορίες ασθενών. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:

α) ελαφριά «χτυπήματα» σε διάφορα σημεία πάνω στο θώρακα,

β) χνώτισμα (μια βίαιη εκπνοή χωρίς να βήξει το άτομο) και

γ) βήχα, και έχουν ως σκοπό να διευκολύνουν την αποκόλληση των εκκρίσεων και την απόχρεμψη.

Παράλληλα, κάθε ασθενής εκπαιδεύεται στη διαφραγματική αναπνοή, μαθαίνοντας, έτσι, να παράγει μεγαλύτερο έργο, με λιγότερο κόπο.

Άσκηση στην αναπνευστική φυσικοθεραπεία

Ανάλογα με την πάθηση και την πρόοδο του ασθενή, δίνονται ασκήσεις για την ενδυνάμωση των αναπνευστικών μυών, οι οποίες, συνήθως, περιλαμβάνουν ασκήσεις των άνω άκρων. Επιπλέον, ο ασθενής εκπαιδεύεται σε αλλαγή συμπεριφοράς σε ότι αφορά στη στάση του απέναντι στο πρόβλημά του. Μια αλλαγή συμπεριφοράς αποτελεί, για παράδειγμα, η διαχείριση του φόβου του σχετικά με την ενασχόλησή του με κάποια φυσική ή και αθλητική δραστηριότητα. Ακριβώς εξαιτίας του φόβου τους, τα άτομα αυτά δε γυμνάζονται δημιουργώντας, έτσι ένα φαύλο κύκλο, στον οποίο το πρόβλημά τους ανακυκλώνεται και δε βελτιώνεται.

Ο ρόλος, λοιπόν, του φυσικοθεραπευτή, σε συνεργασία πάντα με την υπόλοιπη ιατρική ομάδα, είναι να μάθει στο άτομο να ζει με το πρόβλημά του και να τον εκπαιδεύσει ώστε να ξεπερνά τις κρίσεις του μέσα από ειδικές θέσεις και στάσεις που διευκολύνουν τη δράση του διαφράγματος.

Ένα αναπνευστικό πρόβλημα, συνήθως, δεν αποκαθίσταται πλήρως, όμως η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος των λοιμώξεων από τη στάση των εκκρίσεων. Έτσι, ο ασθενής

αρρωσταίνει λιγότερο συχνά,

αναπνέει πιο σωστά και

διατηρεί μια καλή ποιότητα ζωής, συμμετέχοντας ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον.

Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο σώμα λειτουργεί όπως ένα αυτοκίνητο: όσο πιο καλοδιατηρημένο το έχει κανείς, τόσο λιγότερες βλάβες προκύπτουν!

Για περισσότερες πληροφορίες ενημερωθείτε από την ιστοσελίδα μας: https://physiotrikala.gr/pathiseis/anapneystikes-pathiseis/

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Φυσικοθεραπευτών (Περιφερειακό Τμήμα Τρικάλων – Καρδίτσας) στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 16-02-2013 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια