“Το ποδήλατο είναι η ευγενέστερη ανακάλυψη του ανθρωπίνου είδους.”
William Saroyan, Αμερικανός Θεατρικός Συγγραφέας
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποδηλάτου (3 Ιουνίου), ίσως είναι η πιο κατάλληλη στιγμή να μιλήσουμε για την εργονομία και τη σωστή χρήση του ποδηλάτου! Το ποδήλατο αποτελεί τον πιο συχνό τρόπο μετακίνησης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην πόλη μας. Παράλληλα αποτελεί ένα υγιεινό μέσο μεταφοράς τόσο για τον πλανήτη μας, όσο και για εμάς τους ίδιους. Πράγματι, εκτός από το ότι μας μεταφέρει όπου θέλουμε ανέξοδα, ταυτόχρονα μας γυμνάζει αερόβια, προσθέτοντας χρόνια υγείας στην πλάτη μας!
Συχνά λάθη
Τα πιο συχνά λάθη που συναντώ όταν κινούμαι στην πόλη μου, έχουν να κάνουν με το ύψος και το μέγεθος της σέλας και το μέγεθος του σκελετού του ποδηλάτου. Παρατηρώ κάποιους μεγαλόσωμους άνδρες να χρησιμοποιούν το ποδήλατο της συζύγου ή του παιδιού τους! Η εικόνα αυτή, εκτός από το ότι είναι αστεία, πραγματικά μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο σώμα τους. Το ίδιο συμβαίνει και αν κάποιος μικρόσωμος χρησιμοποιήσει ένα ποδήλατο με μεγαλύτερο σκελετό. Αυτό παρατηρείται συχνά στους γονείς, οι οποίοι αγοράζουν τεράστια ποδήλατα στα παιδιά τους για λόγους οικονομίας χρόνου και χρημάτων. Ένα ποδήλατο και καλό από το δημοτικό μέχρι τον Λύκειο!
Ένας μεγαλύτερος σκελετός μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στη σπονδυλική στήλη. Αυτό συμβαίνει γιατί χάνει τα φυσιολογικά κυρτώματα που έχει σε όλο της το μήκος, όπως για παράδειγμα τη λόρδωση στη μέση. Πιο συγκεκριμένα, όλος ο κορμός βρίσκεται σε θέση διάτασης. Συνήθως σκύβετε για να φτάνετε το τιμόνι και γέρνετε αρκετά στο πλάι για να φτάνετε τα πετάλια, ενώ ο αυχένας σας έχει τη χειρότερη θέση που θα μπορούσε. Προβλήματα μπορεί να δημιουργηθούν επίσης και από έναν μικρότερο σκελετό, αφού η σπονδυλική στήλη βρίσκεται σε συμπίεση. Αυτές οι δύο καταστάσεις οδηγούν σε τραυματισμούς, από τις δονήσεις και τους κραδασμούς που υφίσταται το σώμα κατά τη διάρκεια της ποδηλάτησης. Ένα παράδειγμα μικροτραυματισμού θα μπορούσε να είναι η πτώση σε κάποια λακκούβα στον δρόμο και από τέτοιες έχουμε άφθονες!
Συμβουλές
Ας δούμε τα πιο συχνά λάθη που συμβαίνουν όταν χρησιμοποιείτε ένα κλασσικό ποδήλατο πόλης αναλυτικά και ας τα διορθώσουμε:
Μη χρησιμοποιείτε το ποδήλατο κάποιου άλλου ατόμου, εκτός και αν έχει παρόμοιο σωματότυπο με εσάς.
Σέλα
Επιλέξτε τη σωστή θέση στη σέλα. Ένα απλό τεστ, όχι απόλυτα ακριβές, μα κατάλληλο για τη χρήση για την οποία προορίζεται μέσα στην πόλη, είναι το εξής. Κατεβείτε και σταθείτε στο πλάι από το ποδήλατό σας. Η σέλα σας θα πρέπει να βρίσκεται περίπου στο ύψος της λεκάνης σας. Στη συνέχεια, ανεβείτε πάνω στο ποδήλατο και κατεβάστε το πετάλι τέρμα κάτω, πατώντας το με την πτέρνα σας και ευθυγραμμίζοντας τον άξονά του με τον άξονα του σκελετού. Αν το πόδι σας είναι τεντωμένο σε αυτήν τη θέση χωρίς όμως να σας δυσκολεύει, τότε η σέλα σας έχει την κατάλληλη θέση. Με αυτόν τον τρόπο, τα γόνατα κατά την ποδηλάτηση σχηματίζουν μέγιστη γωνία τις 90ο, διαφορετικά καταπονούνται οι αρθρώσεις.
(Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα σχετικά με τους διάφορους τρόπους ελέγχου της σέλας εδώ).
Έχετε υπόψη σας ότι η γυναικεία λεκάνη διαφέρει ως προς την ανδρική, τόσο σε μέγεθος όσο και σε φάρδος, γεγονός που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την επιλογή σέλας. Οι γυναίκες χρειάζονται πιο φαρδιά σέλα, ώστε να ξεκουράζεται πιο σωστά επάνω της η λεκάνη τους.
Τιμόνι
Το ύψος από το τιμόνι θα πρέπει να είναι περίπου στο ίδιο ύψος με τη σέλα ή και ψηλότερο (max 10 εκ), ώστε κατά την ποδηλάτηση ο κορμός να είναι σχετικά όρθιος ή/και η μέση να διατηρείται σε ουδέτερη θέση. (Υπενθύμιση: μιλάμε για καθημερινούς ποδηλάτες που χρησιμοποιούν το ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης, όχι για αθλητές).
Οι αγκώνες σας θα πρέπει να είναι τεντωμένοι και οι ώμοι σας να σχηματίζουν ορθή γωνία με τον κορμό σας. Με αυτόν τον τρόπο, το φορτίο διανέμεται σωστά στον κορμό, ενώ παράλληλα δεν καταπονούνται οι καρποί σας και η ποδηλάτηση γίνεται πιο ξεκούραστη.
Ένα ακόμη τεστ που μπορείτε να κάνετε είναι να ανεβείτε στο ποδήλατο, να πάρετε τη θέση ποδηλάτησης που παίρνετε συνήθως και να αφήσετε τα χέρια σας (να βάλετε δηλ. όλο σας το βάρος στον κορμό). Αν μπορείτε να μείνετε για λίγο σε αυτήν τη θέση χωρίς κόπο, τότε αυτή είναι η σωστή. Αν όχι, τότε θα πρέπει να προβείτε σε ρυθμίσεις στη θέση της σέλας και του τιμονιού.
Γενικά tips
Προτιμήστε το «γυναικείο» ποδήλατο, δηλαδή χωρίς τον οριζόντιο άξονα, ώστε να μπορείτε να το χειριστείτε καλύτερα και να μπορείτε να κατέβετε εύκολα σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά.
Τοποθετήστε καλαθάκι ή σχάρα ώστε να μεταφέρετε τα ψώνια σας εκεί. Αυτό σας βοηθά να μετακινήστε έχοντας καλύτερη ισορροπία και μειώνει τον κίνδυνο της πτώσης από την τοποθέτηση της σακούλας μονόπλευρα στο τιμόνι. Αν δεν υπάρχει η παραπάνω δυνατότητα, μοιράστε τις σακούλες εξίσου και στα δυο χερούλια.
Και θυμηθείτε:
Παραμένουμε συγκεντρωμένοι στη διαδρομή μας και προτιμάμε τη χρήση του ποδηλατοδρόμου (όπου υπάρχει)!
Διαθέτουμε όλα τα απαραίτητα αξεσουάρ (κράνος, φώτα, κουδουνάκι) για την ασφάλειά μας.
Οδηγούμε προσέχοντας τους οδηγούς και τους πεζούς για την αποφυγή ατυχημάτων.
Απολαύστε τη μετακίνησή σας με το ποδήλατο προστατεύοντας το σώμα σας από τραυματισμούς και ταυτόχρονα γυμνάζοντάς το.
Ευτυχισμένη Παγκόσμια Ημέρα Ποδηλάτου!
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design στις 03/06/2020.
Είναι γεγονός ότι βιώνουμε πρωτόγνωρες συνθήκες τον τελευταίο καιρό, λόγω της καραντίνας, σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Ο εγκλεισμός τον οποίο υφιστάμεθα, για λόγους ασφαλείας, έχει δημιουργήσει και πρόκειται ακόμη να δημιουργήσει διάφορα θέματα στον τομέα της μυοσκελετικής υγείας. Σκεφτείτε ότι μπήκαμε απότομα από μια ενεργή ζωή, σε μια κατάσταση απραξίας, τουλάχιστον οι περισσότεροι. Από εκεί που περπατούσαμε για να πάμε στη δουλειά μας ή χρησιμοποιούσαμε το ποδήλατο, τώρα μένουμε κλεισμένοι στο σπίτι. Από εκεί που τρεις την ώρα ήμασταν έξω για ψώνια, σούπερ μάρκετ και καφέ, τώρα καθόμαστε στον καναπέ χαζεύοντας στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο. Από εκεί, λοιπόν, που τρέχαμε όλη μέρα να τα προλάβουμε όλα, πέσαμε ξαφνικά σε μια «χειμερία νάρκη». Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι, μάλλον εκείνες περισσότερο, που βρίσκουν ευκαιρία αυτόν τον καιρό, να σηκώσουν όλο το σπίτι και να καθαρίσουν ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει, στην προσπάθειά τους να παραμένουν ενεργοί-ές.
Και στις δυο περιπτώσεις, όπως και σε όποια ενδιαμεση κατάσταση βρίσκετε τον εαυτό σας, η καταπόνηση που δέχεται το σώμα σας είναι αρκετά μεγάλη. Και κάποιοι θα σκεφτείτε πολύ σωστά: «μα κάθομαι όλη μέρα, τι καταπόνηση μπορεί να έχω»; Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω με όσο πιο απλά λόγια γίνεται πώς λειτουργούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι στο σώμα μας:
Πώς λειτουργούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι μας; 
Στη σπονδυλική μας στήλη υπάρχουν 31-32 σπόνδυλοι. Ανάμεσά τους υπάρχουν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι (μπλε χρώμα). Φανταστείτε τα ως μαξιλαράκια που χρησιμεύουν, εκτός των άλλων, για να προστεύουν τους σπονδύλους από τη μεταξύ τους τριβή. Μέσα σε κάθε δίσκο υπάρχει ένα μικρότερο μαξιλαράκι, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να παρομοιαστεί με τη φυσαλίδα αέρα που υπάρχει στο αλφάδι του χτίστη, αφού λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Ο πηκτοειδής πυρήνας, όπως ονομάζεται, κινείται μέσα στο δίσκο προς διάφορες κατευθύνσεις απορροφώντας την πίεση που δέχεται το βάρος του σώματος. Όταν καθόμαστε, η σπονδυλική μας στήλη γέρνει μπροστά σε σχέση με τα πόδια, σε αντίθεση με τον πηκτοειδή πυρήνα που κινείται πάντα αντίθετα (όπως η φυσαλίδα από το αλφάδι).
Σε κάθε περίπτωση, η τελική θέση που μπορεί να πάρει ο πυρήνας είναι συγκεκριμένη και αν ξεπεραστεί δεν μπορεί να επανέλθει εύκολα. Τότε συμβαίνει το γνωστό σε όλους λουμπάγκο. Μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια αφορά στη «θρέψη» του δίσκου, η οποία γίνεται ως ένα βαθμό από την αιματική κυκλοφορία, αλλά λαμβάνουν χώρα και άλλες πολύπλοκες διαδικασίες. Θέτοντάς το πολύ απλοποιημένα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο δίσκος «τρέφεται» όταν είμαστε ξαπλωμένοι ή/και κοιμώμαστε. Αυτός είναι και ο λόγος που όταν ξυπνάμε νιώθουμε πρισμένοι (επειδή οι δίσκοι μας είναι ενυδατωμένοι). Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι αν είμαστε όλη μέρα ξάπλα δεν θα πονάμε, για τον απλό λόγο ότι ό,τι δεν κινείται αδρανεί.
Δώστε κίνηση στο σώμα σας!
Άρα, λοιπόν, από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το σώμα μας χρειάζεται κίνηση ώστε οι
αρθρώσεις να διατηρούνται υγιείς. Σκεφτείτε το όπως το αυτοκίνητο: αν δεν το κινήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπουκώσει και θα σκουριάσει! Προσέξτε όμως! Η κίνηση θα πρεπει να διαχωριστεί από την καταπόνηση. Το να κάνει κάποιος δουλειές στο σπίτι επί 3 ώρες συνεχόμενες, μπορεί να αφορά σε δραστηριότητες που περιέχουν κίνηση, το πιο πιθανό όμως είναι ότι αποτελούν καταπόνηση για το σώμα. Το ίδιο συμβαίνει και όταν κάθεται κάποιος μπροστά από τον υπολογιστή για 4 ώρες, αφού, κατ΄αυτόν τον τρόπο, ο πηκτοειδής πυρήνας κάθε δίσκου διατηρεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μια συγκεκριμένη θέση, από την οποία στη συνέχεια δυσκολεύεται να επανέλθει (αυτός είναι ο λόγος που πολλοί νιώθουμε ένα πιάσιμο όταν σηκωνόμαστε από την καρέκλα και χρειαζόμαστε λίγο χρόνο για να ισιώσουμε).
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Ας δούμε, λοιπόν, τι μπορούμε να κάνουμε για να προλάβουμε τέτοιες καταστάσεις:
Προσπαθείτε να αλλάζετε θέσεις συχνά, περίπου κάθε 20-30 λεπτά. Προσέξτε όμως η αλλαγή θα πρέπει να είναι μεγάλη, πχ. αν είστε καθιστοί, να ξαπλώσετε.
Στην περίπτωση που είστε στον υπολογιστή ή εργάζεστε από το σπίτι, κάντε συχνά ενεργητικά διαλείμματα, σηκωθείτε δηλ. και περπατήστε για 1-2 λεπτά.
Προσπαθήστε να μην έχετε νερό κοντά σας ώστε να σηκώνεστε και να πηγαίνετε μέχρι την κουζίνα.
Όσο είστε καθιστοί, μπορείτε να κάνετε συχνά απλές ασκήσεις στα πόδια ώστε να βοηθάτε την κυκλοφορία του αίματος. Δοκιμάστε τις εναλλαγές στο πάτημα του πέλματος, δηλαδή πάτημα στις μύτες και μετά πάτημα στις πτέρνες, πολλές φορές από λίγο (15-20 γρήγορες επαναλήψεις, αφού ο στόχος είναι η επιστροφή του αίματος στην καρδιά και όχι η ενδυνάμωση).
Κάνετε συχνά διατάσεις στον αυχένα, τους ώμους και τα χέρια. Υπάρχουν πολύ απλές και εύκολες διατάσεις στο διαδύκτιο. Θυμηθείτε μόνο ότι όποια άσκηση ή διάταση και αν κάνετε, ΔΕΝ θα πρέπει να πονάτε. Η όλη διαδικασία θα πρεπει να είναι ευχάριστη και να νιώθετε ένα ήπιο τράβηγμα.
Στην περίπτωση που έχετε ή είχατε μυοσκελετικά προβλήματα στο παρελθόν, ακολουθήστε το πρόγραμμα άσκησης που σας είχε δώσει ο φυσικοθεραπευτής σας ή επικοινωνήστε μαζί του για περεταίρω οδηγίες και συμβουλές. Μιλήστε μαζί του με βιντεοκλήση και δώστε του την ευκαιρία να σας βοηθήσει με ασφάλεια και υπευθυνότητα. Ευτυχώς, η τεχνολογία είναι με το μέρος μας σε όλη αυτήν την κατάσταση.
Πάρτε την τεχνολογία με το μέρος σας
Φροντίστε να έχετε σωστή θέση μπροστά στον υπολογιστή:
τα πόδια να ακουμπάνε σε υποπόδιο ή σε ένα χαμηλό σκαμπό,
τα γόνατα και τα ισχία σας να σχηματίζουν γωνία 90ο
η πλάτη να ακουμπά καλά στην καρέκλα με τον κορμό να είναι όρθιος (περίπου 100-135ο),
τα χέρια να ακουμπάνε στο γραφείο, αφήνοντας τον αγκώνα απέξω (ώστε ναι μεν να χαλαρώνουν οι μυς του ώμου αλλά ταυτόχρονα να μην ταλαιπωρείται το νεύρο που περνά από τον αγκώνα),
οι αγκώνες να βρίσκονται όσο πιο κοντά στο σώμα σας για να διατηρούνται χαλαροί οι μυς του αυχένα και της πλάτης
το ύψος της οθόνης να είναι τέτοιο όπου τα μάτια σας να μπορούν να δουν άνετα χωρίς να χρειάζεται να σκύβετε, να τεντώνεστε ή να στρίβετε το κεφάλι.
Οι δουλειές του σπιτιού
Σε ό,τι αφορά στις δουλειές του σπιτιού, προτιμήστε να κάνετε δουλειές που να περιλαμβάνουν διαφορετικές θέσεις του σώματος. Αποφεύγετε να κάνετε την κλασική ρουτίνα της νοικοκοιράς-ξεσκόνισμα, σκούπισμα, σφουγγάρισμα-μαζί! Πρόκειται για δραστηριότητες που προδιαθέτουν τον πηκτοειδή πυρήνα να παίρνει παράδοξη θέση, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Για κάποιους, αυτή η κατάσταση είναι μια ευκαιρία να απομακρυνθούν από τους προδιαθεσικούς παράγοντες που τους προκαλούν τους πόνους στο σώμα. Για άλλους, είναι μια ακόμη πιθανότητα εμφάνισης πόνων αφού ξεκινούν να κάνουν πράγματα που μέχρι τώρα δεν έκαναν γιατί δεν είχαν τον χρόνο ή τη διάθεση. Όπως και να έχει, πάντα στην περίπτωση που νιώσετε πόνο, συνειδητοποιήστε εκείνη την ώρα γιατί αντιδρά το σώμα σας με αυτόν τον τρόπο! Σε ποια θέση ήσασταν όταν σας έπιασε ο πόνος και για πόση ώρα; Αλλάξτε θέση και ελέγξτε τι συμβαίνει με τα συμπτώματά σας. Να θυμάστε ότι το σώμα μας ΠΑΝΤΑ μας δίνει πληροφορίες για το τι χρειάζεται απλά δεν έχουμε μάθει να το ακούμε!
Κυκλοφορούν πολλά βιντεάκια στο ίντερνετ με ασκήσεις για να περνάτε την ώρα σας και να διασκεδάζετε. Θυμηθήτε ότι για όσους έχουν ενεργούς μυοσκελετικούς πόνους, αυτές οι ασκήσεις μπορεί να μην είναι κατάλληλες! Μπορεί να κινητοποιήσουν παράδοξα έναν ήδη ταλαιπωρημένο δίσκο και να οδηγήσουν σε χειροτέρευση των συμπτωμάτων. Όπως και να έχει, προτιμήστε αν είστε πολύ ώρα καθιστοί να εκτελέσετε ασκήσεις από όρθια θέση που δεν περιλαμβάνουν σκύψιμο, ώστε να επαναφέρετε τον πηκτοειδή πυρήνα σε πιο ουδέτερη θέση χωρίς τον κίνδυνο τραυματισμού.
Μείνετε ενεργοί
Επιδιώξτε να βγείτε για περπάτημα, αν και εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες. Και φυσικά, προσοχή στο τι παπούτσια θα φορέσετε! Προτιμήστε τα αθλητικά παπούτσια. Οι μπαλαρίνες, τα μποτάκια ή το κλασικό ανδρικό παπούτσι έχουν σκληρή σόλα (ή δεν έχουν καθόλου-βλέπε μπαλαρίνες) και περισσότερο δημιουργούν παρά λύνουν μυοσκελετικά προβλήματα! Προσέξτε την υπερβολή. Δεν γίνεται από εκεί που δεν ασκούσασταν καθόλου να βγαίνετε ξαφνικά να περπατάτε 10χμ (αφήστε που δεν επιτρέπεται κιόλας)! Όλα έχουν νόημα όταν γίνονται με μέτρο.
Αν υπάρχει δυνατότητα (και δεν έχετε προβλήματα με τα γόνατά σας), κάντε χρήση της σκάλας στο σπίτι σας αντί για τον ανελκηστήρα. Με αυτόν τον τρόπο και γυμνάζεστε και μένετε μακριά από τα μικρόβια.
Επιδιώξτε να διατηρήσετε μια καθημερινότητα όσο πιο κοντά στην προ του εγκλεισμού σας ρουτίνα. Δυστυχώς (για την περίπτωση του μυοσκελετικού πόνου), το σώμα μας έχει την τάση να συνηθίζει εύκολα σε καινούριες καταστάσεις. Αν αδρανήσει κατά τη διάρκεια της καραντίνας, τότε όταν με το καλό επανέλθουμε στην καθημερινότητά μας, είναι πολύ πιθανό πώς θα υπάρξουν εκ νέου τραυματισμοί.
Μπείτε στο διαδίκτυο και βρείτε δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε το μυαλό και το σώμα σας ενεργό. Παίξτε με τα παιδιά σας. Ασχοληθείτε με το μουσικό όργανο που έχετε αφήσει λόγω έλλειψης χρόνου. Πλέξτε, καθαρίστε τις ντουλάπες από οτιδήπτε «άχρηστο» ή παλιό. Κάντε ποδήλατο (είτε εκτός είτε εντός σπιτιού).
Προτιμήστε να μιλάτε στο τηλέφωνο όρθιοι και ακόμη καλύτερα περπατώντας πέρα-δώθε μέσα στο σπίτι, ώστε να ασκείστε.
Αν έχετε τη δυνατότητα βγείτε για τα ψώνια σας χωρίς αυτοκίνητο, περπατήστε, παίρνοντας φυσικά όλα τα μέτρα ασφαλείας που προτείνονται από τους ειδικούς.
Βρείτε τα θετικά!
Μάθετε για τον διαλογισμό. Τίποτα από όσα γίνονται στη ζωή μας δεν συμβαίνουν χωρίς λόγο. Βρείτε τα θετικά που έχουν συμβεί στη ζωή σας εξαιτίας της καραντίνας. ΠΑΝΤΑ υπάρχει κάτι καλό. Βρείτε το και κρατηθήτε από αυτό, για να περάσετε με ασφάλεια όλη αυτή τη δύσκολη περίοδο.
Δεν ξέρουμε πόσο ακόμη θα κρατήσει αυτή η κατάσταση, όμως σίγουρα μπορούμε να θωρακίσουμε το σώμα μας από τους μυοσκελετικούς τραυματισμούς, που η αδράνεια μπορεί να επιφέρει.
Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου
Φυσικοθεραπεύτρια, MSc, PhD, MLD, MDT Cert., Health Coach
Για περισσότερες πληροφορίες, ζητήστε τον πλήρη οδηγό πρόληψης, κάνοντας εγγραφή στην ιστοσελίδα μας.
Το παρόν δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Design τον Μάρτιο 2020.
Κάταγμα ονομάζεται «η λύση της συνέχειας ενός οστού» και είναι η επιστημονική ορολογία που χρησιμοποιείται για το «σπάσιμο» ή το «ράγισμα» σε κάποιο κόκαλο. Υπάρχουν πολλά είδη καταγμάτων. Μερικά από αυτά είναι το συντριπτικό, το συμπιεστικό, το λοξό κ.ά. Καθένα από αυτά αντιμετωπίζεται διαφορετικά ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού και με το μέρος του σώματος στο οποίο συμβαίνει. Τα κατάγματα προκαλούνται από τραυματισμούς στην καθημερινότητα ή τον αθλητισμό. Στα αίτια συμπεριλαμβάνονται παθήσεις όπως είναι η οστεοπόρωση ή η ατελής οστεογένεση κ.α.
Συνήθη συμπτώματα είναι:
ο πόνος,
το οίδημα,
η αδυναμία κίνησης του μέλους και
η ευαισθησία στην αφή.
Η έκταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από τη θέση και τη σοβαρότητα του κατάγματος.
Η πώρωση ενός κατάγματος είναι μια μακροχρόνια διαδικασία κατά την οποία απομακρύνονται όλα τα προβληματικά στοιχεία από το καταχθέν οστό και σιγά-σιγά εναποτίθεται νέος οστίτης ιστός. Η ηλικία είναι ένας παράγοντας που παίζει μεγάλο ρόλο τόσο στο χρόνο που απαιτείται για την πώρωση όσο και στην ποιότητα του νεοσχηματισθέντος οστού. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες γενικές αρχές οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τους ασθενείς για την καλύτερη και πιο αποτελεσματική αποκατάστασή τους.
Αντιμετώπιση καταγμάτων
Η αντιμετώπιση των καταγμάτων είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Στην πρώτη εφαρμόζεται γύψος ή νάρθηκας στο μέλος. Συνήθως, παρέχονται φάρμακα και συστήνεται ξεκούραση, αποφυγή βάδισης ή αποφυγή άρσης βάρους στο πάσχον μέλος. Επιπλέον, προτείνεται φυσικοθεραπεία για κάποιο χρονικό διάστημα που ποικίλει ανάλογα με το κάταγμα. Στη χειρουργική αντιμετώπιση εφαρμόζεται οστεοσύνθεση, δηλαδή ειδικές λάμες και βίδες που συγκρατούν το οστό σε σωστή θέση. Κατά τη διάρκεια της πώρωσης του κατάγματος, τη φάση δηλαδή όπου από τα δύο άκρα του οστού δημιουργείται καινούριος ιστός, συνίσταται ακινησία ώστε να αναδομηθεί σωστά, γρήγορα και εύκολα το σπασμένο οστό.
Άσκηση και κάταγμα
Όταν κάποιος έχει κάταγμα, συνήθως δίνεται η εντολή πχ. «τέντωσε ή λύγισε το χέρι σου τόσο πολύ σα να θες να σπάσεις το γύψο». Του ζητάμε δηλαδή να εκτελέσει ισομετρική άσκηση, η οποία έχει αποδειχθεί πως:
α. διατηρεί το μυϊκό σύστημα σε εγρήγορση και άρα προλαμβάνει ατροφίες,
β. προετοιμάζει το μέλος για την αποκατάσταση, διευκολύνοντας έτσι το έργο του φυσικοθεραπευτή.
Για τους ίδιους λόγους θεωρείται απαραίτητο να κινεί τις αρθρώσεις που δε βρίσκονται μέσα στο γύψο όπως πχ. τα δάκτυλα των χεριών ή των ποδιών. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι το να φαντάζεται κανείς στην κίνηση που προσπαθεί να εκτελέσει και να συγκεντρώνεται σε αυτήν όταν την εκτελεί βελτιώνει το αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, σε μια έρευνα βρέθηκε ότι άτομα με κατάγματα καρπού που φαντάζονταν την κίνηση του χεριού τους είχαν βελτίωση 2%.
Προσοχή!
Στόχος αυτού του άρθρου είναι να ενημερωθείτε για τη βελτίωση της αποκατάστασης ενός κατάγματος. Παρόλα αυτά, ΠΑΝΤΑ να συμβουλεύεστε το γιατρό και τον φυσικοθεραπευτή σας για τη σωστή και ασφαλή εκτέλεση των ασκήσεων.
Θυμηθείτε:
Κάθε κάταγμα είναι διαφορετικό, πράγμα που σημαίνει ότι ως κάταγμα ακολουθεί κάποιες γενικές αρχές που είναι ίδιες για όλους αλλά ανάλογα με το σημείο που έχει συμβεί και τη σοβαρότητα της κατάστασης μπορεί να έχει ιδιαιτερότητες που να απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 01-02-2009 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
Η πολύωρη καθιστική εργασία αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης. Παρακολουθείστε ένα πολύ απλό παράδειγμα για να καταλάβετε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η κίνηση στην προστασία της σπονδυλικής στήλης από τραυματισμούς:
Εργάζεστε 8 ώρες συνεχόμενα πίσω από ένα γραφείο. Τελειώνει η βάρδια και αναχωρείτε αμέσως για το σπίτι. Μπαίνετε μέσα στο αυτοκίνητο (σημειωτέον πάλι κάθεστε) και οδηγείτε για τουλάχιστον 15 λεπτά μέχρι το σπίτι. Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο ανοίγετε το πορτ μπαγκάζ για να πάρετε μια ελαφριά σακούλα αλλά όπως σκύβετε να την πιάσετε μένετε! Όλοι αναρωτιούνται, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού σας: «Πώς το έπαθα εγώ αυτό; Δεν έκανα τίποτα, ούτε μισό κιλό δεν ήταν η τσάντα!» Αυτό είναι το γνωστό σε όλους «λουμπάγκο», μια σχετικά εύκολα θεραπεύσιμη μορφή κήλης.
Για να κατανοήσετε το μηχανισμό με τον οποίο δημιουργείται μια κήλη ας δούμε μερικές απλές και χρήσιμες πληροφορίες.
Η σπονδυλική μας στήλη
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 31-32 σπονδύλους. Ανάμεσα στους σπονδύλους υπάρχουν οι 
μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, φανταστείτε τα ως λεπτές φέτες από μικρά, σφαιρικά στρώματα νερού, που σκοπό έχουν να προστατεύουν δύο γειτονικούς σπονδύλους από τριβές. Μέσα σε κάθε δίσκο υπάρχει ένα μικρό σφαιρικό «ζελέ» που ονομάζεται πηκτοειδής πυρήνας και αποτελεί συνήθως το «δράστη» σε περιπτώσεις έντονου πόνου.
Ο πηκτοειδής πυρήνας κινείται μέσα στο δίσκο προς όλες τις κατευθύνσεις απορροφώντας την πίεση που δέχεται από το βάρος του σώματος που στηρίζει. Όταν καθόμαστε, η σπονδυλική στήλη γέρνει μπροστά σε σχέση με τα πόδια, ενώ ο πηκτοειδής πυρήνας κινείται προς τα πίσω για να αντισταθμίσει την πίεση. Το αντίθετο συμβαίνει όταν είμαστε όρθιοι, πάντα δηλαδή ο πυρήνας μετακινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που πηγαίνει το σώμα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η τελική θέση του πυρήνα είναι συγκεκριμένη και αν ξεπεραστεί δεν μπορεί να επανέλθει στην ουδέτερή του θέση.
Γιατί παθαίνουμε λουμπάγκο;
Επιστρέφοντας στο παράδειγμά μας, η εξήγηση του γιατί πάθατε λουμπάγκο είναι απλή:
Μετά από 8 ώρες καθιστής θέσης, ο πηκτοειδής πυρήνας έχει πάρει μια θέση προς τα πίσω. Για να επιστρέψει σε μια πιο ουδέτερη θέση απαιτείται χρόνος άνω των 20 λεπτών. Εφόσον εσείς δεν του δώσατε αυτόν το χρόνο «αποκατάστασης», οδηγήσατε τον πυρήνα να ξεπεράσει τα όριά του. Προκαλέσατε δηλαδή μια μορφή κήλης, η σοβαρότητα της οποίας θα διαγνωστεί μετά από εξετάσεις.
Το καλό νέο είναι ότι η πρόληψη τέτοιων προβλημάτων είναι πολύ εύκολη και επιτυχής σε μεγάλο βαθμό. Η καλύτερη συμβουλή για την πρόληψη και προστασία των μεσοσπονδύλιων δίσκων από τραυματισμούς δεν είναι άλλος από την κίνηση. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι τρέφονται από την κίνηση. Η «διατροφή» του δίσκου είναι αρκετά πολύπλοκη. Μάλιστα, όσο περισσότερη ώρα βρίσκεται το σώμα σε μια θέση, τόσο λιγότερο τρέφεται ο δίσκος, άρα τόσο πιο επιρρεπής είναι σε μικροτραυματισμούς.
Προτάσεις για πρόληψη
Προσπαθείτε, λοιπόν, να αλλάζετε θέσεις.
Μια εξίσου καλή συμβουλή θα ήταν να περπατάτε μέχρι το σπίτι σας. Με αυτόν τον τρόπο δίνετε τη δυνατότητα στους δίσκους να επανακτήσουν τη σωστή θέση, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην προστασία του περιβάλλοντος!
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, μπορείτε πάντα να προτιμάτε να σταθμεύετε μακριά ώστε να περπατάτε μέχρι το αυτοκίνητο.
Βέβαια, στην περίπτωση που προϋπάρχουν βλάβες τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα και θα πρέπει να επισκέπτεστε τους ειδικούς προκειμένου να σας δώσουν τις σωστές θεραπευτικές ασκήσεις.
Θυμηθείτε:
Δεν πρέπει ΠΟΤΕ να εκτελείτε ασκήσεις που πρότεινε ο ειδικός σε γνωστούς σας, γιατί ενώ για εκείνους είναι ευεργετικές, για εσάς μπορεί να είναι επικίνδυνες!
Διαβάστε περισσότερα για την αντιμετώπιση του λουμπάγκο στο άρθρο μας https://physiotrikala.gr/ponos-kai-apokatastasi-me-ti-methodo-mckenzie/
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα “Πρωϊνός Λόγος” στις 01-02-2009 και τη συγγραφική επιμέλεια είχε η Δρ. Κωνσταντίνα Χάνου – Τσόγια
